Aytekin KALENDER- Arzu ERBAŞ- Mehmet Can PEÇE/RİZE, (DHA)- RİZE şehir merkezinde deniz dolgusu yapılarak kazanılan alanın yaklaşık 3'te 1'ini oluşturan 173 bin metrekarelik kısımda korozyon nedeniyle riskli duruma gelen 4 bin 174 bağımsız yapının kentsel dönüşüm projesi için harekete geçiliyor. Projede ilk etapta 23 dönümlük alandaki belediye blokları yıkılarak, yerine yeni binalar inşa edilecek. Uzmanlar, deniz suyunun temellerini tehdit ettiği dolgudaki binaların yüzde 80'inin korozyon tehdidi ile karşı karşıya olduğunu açıkladı, olası küçük çaplı depremlerle yapıların büyük risk altında olduğuna dikkat çekti. Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin de, kentte belediye bloklarından başlayarak kentsel dönüşüm uygulanacağını belirterek, "Bu eziyetli sürece Rizelilerle beraber tahammül etmezsek o zaman o güzelliklere ulaşamayız” dedi.
Rize'de, 1960'lı yılların ortalarında, dönemin belediye başkanı Ekrem Orhon tarafından deniz dolgusu başlatıldı. Büyük taşlarla doldurulan, arasına kum veya balçık gibi malzemelerle dolgu yapılan 350 bin metrekarelik alan, deniz dolgu alanı olarak kazanıldı. Denizi dolduran Ekrem Orhon da 'Denizi kara, karayı para yapan başkan' olarak anıldı. Şehir merkezinin yaklaşık 3'te 1'ini oluşturan dolgu alanı üzerinde, ilk etapta 3 kat halinde yapı izni verildi; ancak geçen sürede, dolgu alanına yüksek katlı binalar inşa edildi. Bugüne kadar aralarında valilik, belediye başkanlığı, kültür merkezi, adliye gibi kamu kurumlarının da yer aldığı çok sayıda binanın inşa edildiği alanda yaklaşık 70 bin kişi yaşıyor.
DENİZ SUYU ALTINDA KALAN BİNALARDA KOROZYON TEHLİKESİ
Rize İnşaat Mühendisleri Odası, dolgu alan üzerindeki binalarla ilgili 2 yıl önce teknik inceleme yaparak rapor hazırladı. Raporda, 3 kat yapı izni verilen dolgu alanına mühendislik ilke ve hesaplamalarından uzak zihniyetle yüksek katlı binaların inşa edildiği kaydedildi. Deniz suyu seviyesinin altında kalan bina temellerinin, oluşan korozyon nedeniyle zarar gördüğünün belirtildiği raporda, tuzlu su altında kalan bina demirlerinin de özelliğini kaybettiği ve çapının düştüğü vurgulandı. Raporda ayrıca, güçlendirme çalışmasıyla ayakta kalabilecek birkaç bina dışındaki tüm binaların yıkılması gerektiğine dikkat çekildi.
İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI: 'TAŞIYICI KOLONLAR DÖKÜLÜYOR'
Gürcistan'da 2 yıl önce meydana gelen 5,1 büyüklüğündeki depremin fay hattını etkilediği ve yarılmayı hızlandırdığı belirlenirken, Doğu Karadeniz'in 4'üncü derece deprem riski bölgesinden 3'üncü deprem riski bölgesine çekilmesi sonrası gözler yeniden dolgu alanındaki binalara çevrildi. Rize İnşaat Mühendisleri Odası'nca yapılan teknik incelemelerde, dolgu üzerinde deniz korozyonuna uğrayan çok sayıda binanın temellerinin ağır hasarlı olduğu ortaya çıktı. Bina temellerindeki demirlerin açığa çıktığı ve kolonların tahrip olduğu tespit edildi. Hasarın en fazla gözlendiği yerlerin başında, 3 kat olarak inşa edilen ancak sonradan 3 ilave kat daha atılan cami, mescit, lokanta ve çok sayıda dernek ve vakfa ait yerlerin bulunduğu belediye blokları geliyor.
KENTSEL DÖNÜŞÜM BAŞLIYOR
Rize'de, 173 bin metrekarelik dolgu alanında korozyon nedeniyle riskli duruma gelen 4 bin 174 bağımsız yapıda kentsel dönüşüm projesi için harekete geçildi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Rize Belediyesi'nce yürütülen çalışma ile daha az katlı, kentin kültürüne ve mimarisine uygun yapılar inşa edilerek, azaltılacak yapı yoğunluğu Salarha beldesinde 52 bin metrekare ile Yağlıtaş Mahallesi’nde 207 bin metrekarelik iki yeni rezerv alanına taşınacak. Kamulaştırma çalışmalarının tamamlanması ile yeni rezerv alanlarında yapılaşma aşamasına geçilecek, dolgudaki riskli yapılar da etaplar halinde yıkılacak. Projede ilk etapta 23 dönümlük alandaki belediye blokları yıkılarak, yerine yeni binalar inşa edilecek. Belediye bloklarının projesi de hazırlandı. Önümüzdeki günlerde bloklar için ilk kazmanın vurulması bekleniyor.
DOÇ. DR. SÜME: 'BİNALARDA KOROZYON TEHDİDİ VAR'
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Veli Süme, dolgu alanları üzerinde yapılan binaların çoğunun korozyonun etkisi altında olduğunu belirterek bu etkinin günden güne arttığını söyledi. Rize'de dolgudaki binaların yüzde 80'inin korozyon tehdidi altında olduğunu söyleyen Doç. Dr. Süme, "Rize normalde 4'üncü derece deprem bölgesi olmasına rağmen Doğu Anadolu fay hattı kuzeye doğru kaydı ve bunun neticesinde konunun uzmanları tarafından Rize 3'üncü derece deprem bölgesine alındı. Artık biz binalarımızı projelendirirken deprem yüklerini hesaba katmak durumundayız. Rize'de olabilecek minimum bir depremde binalarımız çok büyük risk altında. 4'ün üzerinde bir deprem Rize'de şiddet itibariyle çok yıkıcı bir etki bırakacaktır" dedi.
'TEMEL YALITIMI İYİ YAPILMALI'
Korozyon tehdidi altındaki binaların 25 ila 40 yıllık olduğunu kaydeden Doç. Dr. Süme, şunları dedi: "Zaman içerisinde teknik ve teknolojide önemli gelişmeler oldu. Bunlardan en barizi elle beton dökümü artık yapılmıyor, bunun yerine hazır beton kullanıyoruz. Binalarda temel yalıtımı yapılmalı. Özellikle Rize'de, Doğu Karadeniz'de temel yalıtımına çok dikkat etmemiz gerekiyor. Günümüz malzemeleri ile gayet güzel temel yalıtımları yapılabiliyor dolayısıyla bugünden itibaren yapılabilecek binalarda teknik ve teknolojiye uyulduğu sürece herhangi bir problem olacağını düşünmüyorum. Biz yapı elemanlarının ömrünü yüzyıl olarak hesaplarız, bunun artısı eksisi olabilir, kullandığınız malzeme, mühendislik yöntemleri ile değişmekte. Korozyon, yapı elemanlarının kanseri gibidir. Korozyon bina ömürlerini yüzde 30 düşürür, buna ele dökülen betonların kalitesizliğini de ilave ederseniz binaların normalde 100 yıl olması gereken ömürleri 30-35 yılda sona eriyor."
BELEDİYE BAŞKANI: 'BİNALARIN STATİK ÖMRÜ DOLMUŞ'
Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin de, Rize'de belediye bloklarından başlayarak kentsel dönüşüm uygulanacağını belirterek projelerin uygulama aşamasına geçmesi için son planlamaların sürdüğünü söyledi. Metin, "Belediye blokları dediğimiz alanda çalışmalar bölüm bölüm yapılacak. Bütünüyle yıkılıp yapmak yerine kademe kademe gideceğiz. Yıktığımız yerdeki esnafımıza belirli noktalarda yer vereceğiz. Belki prefabrik yapılarda geçici olarak duracaklar. Blokların dükkan katları yapılınca yerlerine geri dönecekler. Bu bloklar yıkılacak mı? Evet yıkılacak. Korozyon var mı? Var. Statik ömrü dolmuş mu? Evet dolmuş. Esnafımızı çok fazla zarara uğratmadan başka bir yere geçirmek mümkün mü? Mümkün. Bu eziyetli sürece Rizelilerle beraber tahammül etmezsek o zaman o güzelliklere ulaşamayız” diye konuştu.
ESNAF DESTEK VERİYOR
Kent esnafından Mehmet Karaca, kentsel dönüşümü desteklediklerini belirterek, “20 yıldır konuşulan bir konu. Eğer buradaki mal sahipleri ve kiracılar mağdur edilmeyip kısa zamanda bitecek ise hepimiz için faydalı olur" dedi. Şaban Çap da, "Binalar ömrünü tamamladı. Eski belediye başkanımız 2 kattan sonra müsaade etmemişti. Daha sonradan 3 kat daha üstüne eklediler. Beklentimiz belediye başkanının bir an önce buradaki kentsel dönüşümü bitirmesidir" diye konuştu. Fevzi Çakır ise, "Buraların yıkılıp daha modern yapılması gerekiyor" dedi. İsmail Reyhanoğlu da, "Belediye başkanımıza güveniyoruz. Binalar sakat, yıkılması gerekiyor. Burada durma şansımız yok. Bu güne kadar 3 tane maket gördük, bunların hangisi yapılacak bilmiyoruz. Bize henüz bir tebligat gelmedi. Merakla bekliyoruz” diye konuştu.
FOTOĞRAFLI