5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan geceye Hıdrellez denir. Hıdrellezden bir gün önce oruç tutulur. Bu uygulama kendine sıkıntı, çile çektirme ve canlılığa geçici bir dönem ara vermedir. Bu yolla yasamin sona erisiyle bir baska deyişle kışınn sona ermesiyle, gelecek dönem yani bahar için güven sağlanmaktadır.
Hıdrellez öncesi yapılan uygulamalar karşılama niteliginde olanlardır. Ev temizligi boya-badananın yapılması, ev çevresinin düzeltilmesi günler öncesinden başlamaktadır. Yeni giysilerin ayarlanması da bir diger hazırlıktır.
Hıdrellez günü, yapılan bütün yemeklerin sifalı olduguna inanılır ve herkesin bu yemeklerden yemesine özen gösterilir. Ne kadar çok yiyecek hazirlanırsa o senenin bereket ve bolluk içinde geçecegine olan inanç nedeniyle fazla miktarda yiyecek hazirlanır.
"Ağız tadı bozulmasın" dilegiyle tatlı, "bütün yıl boyunca sevenlerin sarılması" dilegiyle sarma, "ambarların dolması" dilegi ile de dolma yapılır. Bunlar Hıdrellezin baslıca yiyecekleridir.
"S" harfiyle baslayan yiyeceklerin bolluk ve bereket getirecegine inanılır. Ayrıca Hızır'ın "S" harfiyle baslayan yiyecekleri çok sevdigine de inanılmaktadır. Hızır'ın kendilerine de uğramasını sağlamak amacıyla Hıdrellez sofrasından süt, soğan, sarımsak, salep, sarma, simit, sütlaç olmak üzere yedi çesit yiyecek eksik edilmez.
Yesil sebzelerden de kırk çeşit toplanıp yendiğinde sifa getirecegine inanılır. Yesil sebze ve bitkilerin yenilmesi tabiatın yeniden canlanısıyla paralellik göstermektedir.
Hızır ile İlyas'ın birlestigi saatlerin insanlara bolluk, bereket, sans getirdigine inanılır. Hızır'ın yesillik ve temiz yerlere geldigine inanıldıgından Hidrellez günü toplantıları daima agaçlık, yesillik ve su bulunan yerlerde yapılır. Türbe olan yerler de kutlama yerleri arasındadir. Hızır'ın buralarda dolastıgına inanıılır.
5 Mayısı 6 Mayıs'a bağlayan gece Hızır'ın iyilik, mutluluk dagıtacagı, sorunları olanlara yardım edecegi inancı birtakim uygulamaları da beraberinde getirir. Bazı sorunların çözümü için yardım istemek, dileklerde bulunmak en yaygın davranışılardır.
Yine bu gecede geleceğe yönelik bilgiler elde edilebilecegine inanılmaktadır. Hıdrellez geleneklerinin temelini olusturan sifa - saglık, mal-mülk ve servet, bereket-bolluk, kısmet ve sans talebine yönelik uygulamalardan birkaç örnek verelim:
Bereket - Bolluk Talebine Yönelik Uygulamalar :
- Evdeki yiyecek çuvallarının ağzı açılır.
- Evlere yesil dallar asılır.
- Sabah erkenden bitkilerin üzerindeki çiglerden toplanarak sütün içerisine bir iki kasik konur. Mayasız sütün yoğurda dönüsmesiı"Hızır'ın gelmesi", "elini degdirmesi" seklinde yorumlanmaktadır. Yogurt tutmus ise o gün ugurlu sayılır.
- Toplanan çiglerin bir kısmıyla da mayasız hamur yogrulur. Ertesi sabah hamur mayalanmışsa Hızır'ın gelişinin kanıtı olarak kabul edilir.
- Kapı, pencere, yiyecek kaplarının ağzı açık bırakılır.
- Un tahtasına un elenir, ertesi sabah unun üzerinde iz varsa Hızır'ın üzerinden geçtigine, evden bolluk, bereketin eksik olmayacagına inanılır.
Sifa - Sağlık Talebine Yönelik Uygulamalar: - Çocuk sahibi olmak isteyenler gül dalına bez besik yapıp içine oyuncak bebek bırakırlar.
- 5 Mayıs gecesinin en yaygın uygulamalarından birisi de atesin üzerinden atlamadır. Atesten atlama yaz mevsimine çıkılmasını kolaylastırdıgı gibi insanların günahlarından arınarak hafiflik kazanmasını saglamaktadır. Bu uygulama arınmadır. Canlılığı, tehlikeye düşürecek kötülüklerden temizleyip kurtarmak.
Kısmet - Şans Talebine Yönelik Uygulamalar :
- 5 Mayis gecesi dilegi olanlar için taze soganın iki yaprağını uçlarından eşit olarak kesilir. Uçlardan birisine iplik baglanip dilek tutulur. Ertesi gün iplik baglanan yaprak uzamışsa tutulan dilegin gerçeklesecegine inanılır.
- "Niyet Çömlegi" hazırlanır. 5 Mayıs günü bir çömlegin içine bekar kızlardan toplanan yüzük, kolye, boncuklar vb. konur. Çömlegin içerisi su ile doldurulur. Çömlegin agzına yesillik konur, üzeri kırmızı yemeni ile örtülüp, bir kilit ile kilitlenir ve bir gül agacının dibine saklanır. Ertesi sabah kızlar toplanırlar. Çömlegin başına genç bir kız oturtulur. Kismetinin açılması dilegi ile kilit kızın başında açıldıktan sonra sıra ile maniler söylenerek çömlekten esyalar çikarılır.
Mal - Mülk Talebine Yönelik Uygulamalar :
- Ev sahibi olmak isteyenler gül dalının altına ev maketi yaparlar.
- Para sahibi olmak isteyenler gül dalına para baglarlar. Hıdrellez günü halk tarafından Hıdrellez gününe özgü bazı davranış kalıpları ve uygulamalar da bulunmaktadır,
- Hıdrellez sabahı gün dogmadan kalkılması gerekir. Geç kalkanların kısmetlerinin o sene boyunca kapalı olacağına inanılır. Sokak kapılarına paslı teneke asılarak geç kalkanlar kınanır.
- Su kenarlarında genç erkekler, kızların kısmetlerini açmak için sögüt dalı ile sırtlarına vurur.
- Gün dogmadan yazılan dilekler nehire veya suya atılırsa dileklerin kabul edilecegine inanılır.
- Bugün is yapılmaz.
- Sabah erkenden çimenlerin üzerinden yuvarlanılır, böylece saglıklı olunacağına inanılır.
- Bugün salıncakta sallanılırsa hastalıklardan arınıldıgına, günahların döküldügüne inanılır.
İnsan-doga mücadelesi sürecinde avcı-toplayıcı topluluklardan günümüz sanayi toplumuna degin, bilginin-teknigin yetersiz kaldıgı her aşamada başvuru kaynakları hep aynı olmustur. Biçimsel özgünlükler; çagına, toplumuna, çevresine göre farklılıklar gösterirken, içerik aslında hep ayni kalmıstır.