İSTANBUL (İHA) - İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük, ekonomide yılın ilk yarısında 2001 yılına göre daha olumlu bir tablonun ortaya çıktığını söyledi. Küçük, ankete katılanların yüzde 48.6'sının erken seçimin ekonomiyi olumsuz yönde etkileyebileceği yönünde görüş belirttiklerini kaydetti.
Ekonomide ilk yarı ve ikinci yarıya yönelik beklenti ve öneriler ihtiva eden İSO Ekonomik Durum Tespiti Anketi İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük tarafından basın toplantısıyla açıklandı.
Tanıl Küçük'ün açıkladığı anketin ilk bölümde ekonomide 2001 ve 2002'nin ilk yarısıyla ilgili durum tespitine yer verildi. Buna göre, Türkiye Ekonomisi, 2001 yılında en güç dönemlerinden birini yaşamış ve yüzde 9.4 gibi çok büyük bir oranda küçülmüştür. Ekonomik kriz tüm kesimlerde ve özellikle reel sektörde aşılması zor darboğazlar oluşturdu. Böylesine bir küçülme döneminin ardından, 2002 yılının ilk yarısında bazı olumlu sayılabilecek gelişmelere karşın,yaşanan belirsizlik nedeniyle beklenen canlanma sağlanamadı. Anketle ilgili açıklamanın devamında, "2001 yılının ikinci yarısında üretim, iç satış, dış satış, istihdam ve yeni siparişlerde düşüş yaşayan işletmelerin oranının 2002'nin ilk yarısında azalması ve kuruluşların 2002 yılının ikinci yarısına kadar daha iyimser bakmalarıdır" ifadeleri kullanıldı.
2002'nin ilk yarısında tüm ölçeklerde iç satışlarında düşüş yaşadığını belirten işletmelerin oranının yüzde 31.6 gibi önemli boyutta olduğu ifade edilen ankette, "Gelecek döneme ilişkin beklentilerde, iç satışlarda düşüş öngören işletmelerin oranı da oldukça yüksektir. Bu bulgu iç talepteki sorunların, özellikle küçük ölçekli kuruluşlar açısından süreceği endişesini ortaya koymaktadır" denildi.
İSTİHDAM VE KAPASİTE KULLANIM 2002 yılının ilk 6 ayı sonundaki anket sonuçlarına göre, toplam çalışanların sayısında yıl başına göre yüzde 2.1 artış olduğu belirtilen ankette, 2002 yılının ilk yarısında tüm ölçeklerde kapasite kullanım oranlarında az da olsa bir artış görüldüğü ancak hala 2000 yılı kapasite oranlarına ulaşılamadığı belirtildi.
Sanayi kuruluşlarının,1998 yılından bu yana ilk kez 2002 ilk yarısında, geçmiş dönemlere göre daha çok dış pazarlara yöneldiği kaydedilen ankette, "Elde edilen bulgular, 2002'nin ilk altı ayında işyerlerinin yüzde 74.2'sinin ihracat yapabildiklerini ortaya koymaktadır. Bu oran 2001'in ikinci yarısında yüzde 68.9 olmuştur. Daha önceki dönemlerde küçük ölçekli işletmeler arasında ortalama yüzde 50 olan ihracat oranı 2002 yılı ilk yarısında yüzde 61.0'a çıktı. Orta ölçeklilerde yüzde 70'ler civarında olan bu oran 2002 yılının ilk altı ayında yüzde 83.0'a yükselmiştir. İhracat yapabilme yeteneği olan büyük işletmelerde ise bu yılın ilk yarısında ihracat yapanların oranı yüzde 86.7 oldu" ifadelerine yer verildi.
İHRACAT PAYI İhracat yapan kuruluşların, ihracatlarının toplam ciroları içindeki payının 2002'nin ilk yarısında 2001'in ikinci yarısında olduğu gibi yüzde 40 olarak gerçekleştiği belirtilen ankette, "İhracatta sağlanan artışlar,^ihraç fiyatlarının düşmesi pahasına elde edilmiştir. İhracat miktar olarak artarken,fiyatlarda sürekli gerileme olmuştur. Sanayi kuruluşlarının büyük bir bölümü 2001 yılını zararla kapatmışlardır. Kar eden kuruluşlar ise genelde çok yetersiz ve küçük oranda kar elde edebildiler. 2001 yılının ikinci yarısını zararla kapayan orta ölçekli iş yerlerinin oranı yüzde 39.4 iken bu oran 2002'nin ilk yarısında yüzde 25.7'ye gerilemiştir. Kuruluşların 2002 yılı ilk yarısında satış hedeflerini gerçekleştirme oranları, geçen yılın ikinci yarısına göre daha yüksek olduğu belirlendi. Çalışmaya katılan işletmeye katılan işletmelerin satış hedeflerini gerçekleştirme oranı ortalaması yüzde 67.5 oranında oldu. Sanayi kuruluşlarının en yaygın kullandıkları finans kaynağı ticari kredilerdir. Karşılıksız çek ve protestolu senetle karşılaştıklarını bildiren işletmelerin oranı 2001 yılı ilk yarısından itibaren azalma eğilimine girdi. 2001 yılı ikinci yarısında yüzde 48.2'ye,2002 yılı ilk yarısında da yüzde 44.8'e düşmüştür. 2002 ilk yarısında finansman darboğazı yaşadıklarını bildiren kuruluşların oranında 2001'e göre önemli bir iyileşme gerçekleşti. 2001 yılı ikinci yarısında darboğaz içinde olan işyerlerinin oranı toplamda yüzde 62.3 iken 2002 ilk yarısında bu oran yüzde 57.6'ya gerilemiştir. Bu oranlar işletmelerin finansman sorunlarına henüz bir çözüm getirilemediğini ortaya koymaktadır" denildi.
MAKRO TAHMİNLER Ankete cevap veren sanayi kuruluşları 2002 yılı GSMH büyüme oranı tahminini yüzde 2 olarak açıkladı. Ankette şu ifadelere yer verildi: "İşletmelerin 2002 yılı TEFE tahmini yüzde 44.8 olurken, bu oran küçük ölçekli işletmelerde TEFE tahmini yüzde 46.9, ortalarda yüzde 44.8 ve büyük ölçekliler de ise 42.7 olarak açıklandı. Çalışmalara katılan kuruluşların TÜFE tahmini ise yüzde 44.9 olarak belirtildi. İşletmelerin döviz kuru tahminlerine göre Amerikan Dolarının yıl sonu kur tahmini 1 milyon 930 bin 537 lira olarak belirlendi. Sanayi İşletmelerinin yüzde 48.6'sı erken seçimin ekonomiyi olumsuz yönde etkileyebileceğini, ancak büyük sapmalara yol açmayacağını düşünüyor."
Diğer yandan çalışmaya katılan işletmelerin yüzde 56.4'ü 2002 yılı ilk yarısında hiçbir yatırım yapmadıklarını belirtti. Kriz tespiti çalışmasına katılan kuruluşların yüzde 51.4'ü kriz döneminde maliyetleri gözden geçirerek aşağıya çektiklerini ifade etti. Bu oran büyoa işyerlerinin yüzde 74.2'sinin ihracat yapabildiklerini orük işletmelerde yüzde 68.1'e çıkarken, orta ölçeklilerde yüzde 53.1 ve küçüklerde ise yüzde 40.8 oldu.