Uykunun çeşitli nedenlerle bölünmesi, gecenin bir saatinde aniden uyanmak gibi durumlar kişilerin uyku kalitesini düşüren durumlardır. Yeterince ve kaliteli bir şekilde uyuyamamak kişiyi asabi, gergin ve mutsuz biri haline getirebilmektedir. Aniden yaşanan uyanmalar herhangi bir nedene bağlı olarak yaşanabilmektedir ve uyku aşamalarının herhangi birinde gerçekleşebilmektedir.
Bir insanın uykusu REM, NREM olmak üzere 2 ana evreden oluşmaktadır. REM hızlı göz hareketi anlamına gelirken NREM nonrem olarak adlandırılır. NREM uykusu da hafif uyku, derin uyku ve çok derin uyku olarak 3 farklı aşamaya sahiptir.
Genel olarak gece boyunca 90 dakikalık döngüler halinde bu farklı evreler arasında geçiş yapılır. Gece yarısı uyanmak genel olarak REM uykusu evresi esnasında yaşanır. Bu döngüler arasındaki geçişlerde de meydana gelebilmektedir. Gece uyanmaları farklı nedenlere bağlı olarak gerçekleşebilen bir durum olarak kabul edilmektedir.
Uyurken ani uyanmaların nedeni nedir?
Gece uyanmalarının nedeni kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Kimi insan gece boyunca kesintisiz olarak uyuyabilirken bazı insanlar gece birkaç kez aniden uyanabilmektedir. Uyanmaların en bilinen nedenlerinden bazıları şu şekildedir:
- Stres ve anksiyeteye bağlı olarak ani uyanmalar yaşanabilir. En yaygın neden olan bu iki durum beynin stres ile başa çıkabilmek için kortizol ve benzeri stres hormonları salgılamasına bağlı bir durumdur. Bu tür hormonlar bedeni uyanık tuttuğu için uyku düzeninin de bozulmasına neden olur.
- Kan şekeri düzeylerinin düşmesi de gece uykudan ani uyanmalara neden olabilmektedir. Düşük kan şekeri ya da hipoglisemi vücudu uyanmaya zorlayan bir stres tepkisine neden olabilir. Bu tür durumlarda karaciğer glikojen depolarını kullanır ve bu sayede kan şekerini yükseltmeye çalışır. Yaşanan bu süreç uyanmaya neden olur.
- Hormon değişiklikleri uyku bölünmelerine neden olabilmektedir. Özellikle kadınlarda menopoz, adet döngüsü ya da hamilelik dönemlerinde hormon seviyeleri değiştiği için uyku kalitesinde düşüş yaşanabilmektedir.
- Çevresel faktörler de gece uykusunun aniden ve birkaç kez bölünmesine neden olabilen bir durumdur. Yatak odasındaki ışıklandırma sorunları sıcaklık dereceleri gibi farklı durumlar kişilerin uykularının gece boyunca bir ya da birden fazla kez bölünmesine neden olabilir.
- İlaç kullanımı ve alkol tüketimi de kişilerin uyku düzenini bozan bir durum olarak tespit edilmiştir. Uyarıcı olan alkol, sigara, aşırı çay ve kahve tüketimleri kişilerin uyku kalitesini bozarak gece boyunca birkaç kez uyanmasına neden olabilmektedir.
Gece aniden uyanmanın nedenleri nelerdir?
Çoğu kişinin sık sık yaşadığı gece uyanmaları birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Stresin başat nedenlerinden biri olduğu kabul edilmektedir. Ayrıca uyku kalitesinin düşmesi ve uykunun sık sık bölünmesi durumu da psikolojik olarak olumsuz etkilere neden olabilmektedir. Uyku kalitesini arttırmak ya da gece uyanmalarının önüne geçebilmek için önerilen bazı yöntemler bulunmaktadır. Tüm yöntemlerin denenmesine rağmen sorun giderilemiyorsa mutlaka bir uzman doktordan yardım alınmalıdır.
Uygulanabilecek bazı yöntemler ise şu şekildedir:
- Stresi yönetmenin ve günlük stres ile baş etmenin bir yolunu bulmak
- Düzenli uyku alışkanlıkları edinmek adına bazı rahatlama egzersizleri ve teknikleri denemek
- Dengeli bir beslenme alışkanlığı edinmek
- Çevresel etkenleri kontrol altına alarak uyku için uygun bir ortam sağlamak
- Alkol, kafein, tütün ürünleri gibi alışkanlıklardan uzak durmak