Yılanların deri değiştirmesi ya da halk arasında “kabuğunu bırakmak” ya da “yenilenmek” şeklinde ifade edilir. Aslında bu durum yılanlar için son derece normal ve rutin bir biyolojik süreçtir. Deri değiştirme sayesinde yılanlar büyümelerine engel olan eski derisinden kurtulurlar. Bu sayede vücudundaki parazit ve yaralanmalardan da arınırlar. Bu süreç fiziksel bir yenilenme olarak sağlıklı yaşayabilmeleri açısından hayati bir gerekliliktir. Fakat bu süreç biz insanlar tarafından oldukça merak edilen konulardan biridir.
Yılanlar belgesellerde ya da doğa programlarında gördüğümüzde her zaman merak uyandıran ve tedirgin eden canlılardır. Onlar hakkında en çok ilgi çeken sahnelerden biri ise deri değiştirme süreçleridir. Yılanların neden deri değiştirdiği ise sıklıkla merak edilir. Bu süreç onlar için estetik bir yenilenme sağlarken aynı zamanda hayatlarının vazgeçilmez bir aşamasıdır.
Bilindiği üzere yılanlar yaşamları boyunca belli aralıklarla deri değiştirirler. Bazı yılanlar yılda en az bir kez, bazı türler ise birkaç kez bu süreci geçirirler. Bunun temel nedeni yılanların sürüngenler sınıfına ait olmaları ve bu sınıfın belirgin özelliklerinden biri de deri değiştirme olmasıdır. Sürüngenler içerisinde yer alan Squamata yani pullular takımı, yılanlar ve kertenkeleler gibi türleri kapsamaktadır. Bu canlılarda deri değiştirme süreci biyolojik bir zorunluluktur. Bu sayede gelişimleri devam eder ve sağlıklı bir yaşam sürerler.
Yılanların vücudunu kaplayan deri adeta bir tulum gibi her yerlerini sarar. Bazı türlerde bu deri tek parça halinde çıkar. Bu esnada yılan sanki kabuğundan sıyrılıyormuş gibi görünür. Belgesellerde sıkça izlenilen bu süreç doğada hayranlık uyandıran anlardan biridir. Fakat bazı yılan ve kertenkele türlerinde ise tek parça yerine parça parça atılır.
Günlük dilimizde “gömlek değiştirme” olarak da anılan bu olayın temel nedeni yılanın büyüyüp gelişmesidir. Çünkü yılanların vücudunu kaplayan pullar esnek bir yapıya sahip değildir. Bu sert ve koruyucu tabaka bir süre sonra yılanın gelişimini sınırlı hale getirir. Pulların altındaki yeni deri büyümeye başladığında eski deri dar gelmeye başlar. Bu noktada yılan eski derisini atarak daha büyük bir bedene kavuşur. Bununla beraber derisindeki parazitlerden ve yaralı dokulardan kurtulmuş olur.
Deri değiştirme sürecini etkileyen başlıca faktörler şunlardır:
Genç yılanlar daha hızlı büyüdükleri için birkaç haftada bir deri değiştirebilirler. Yetişkin yılanlar ise genellikle yılda bir veya birkaç kez bu süreci geçirirler. Deri değiştirme dönemine giren bir yılanın davranışları ve görünüşü de belirgin şekilde değişir. Bu süreci yaşayan bir yılan şu şekilde davranır:
Deri değiştirme süreci yılanlar için hem fiziksel hem de psikolojik bir dönemdir. Bu süreçte hayvanın stres seviyesi artabilir. Bu nedenle davranışlarında farklılıklar görülmesi oldukça olağan bir durumdur. Kısacası deri değiştirme yalnızca bir estetik yenilenme değildir. Yılanların yaşamını sağlıklı şekilde sürdürebilmesi için oldukça önemli bir biyolojik zorunluluktur.