Kamulaştırma nedir, hangi durumlarda yapılır?

İlk kez on dokuzuncu yüzyılda kullanıldığı tespit edilen kamu malı haline gelme ifadesinin Fransa’da telif hakkı süresinin sonunun geldiğini anlatabilmek adına kullanıldığı bilinmektedir. Halka açık olan yerlerdeki tüm taşınmaz mallar ya da devletin sunduğu hizmetler kamu malı olarak kabul edilmektedir.

Kamulaştırma nedir?

İstimlak, devletleştirme ya da kamulaştırma, devletin kamu yararını gözeterek özel mülkiyete ait olan taşınmaz malları, bedelini ödeme şartı ile kamu mülkiyetine geçirmesi işlemidir. Kamulaştırma işleminin temel dayanağı kamu yararının ve çıkarının gözetilmesidir. Devlet toplumun genel haklarını ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek gibi amaçlarla özel bir mülkü kamulaştırabilir.

Ekonomik ve sosyal düzeni sağlama yetkisinde olan devlet, toplumdaki refahı arttırmak ve kamu hizmetlerini geliştirme gibi görevlerini ve sorumluluklarını yerine getirebilmek için kamulaştırma yetkisini kullanabilmektedir.

Kamulaştırma işlemi tek yanlı olarak gerçekleştirilir. Bu işlemler hukukun üstünlüğü ilkesi ile gerçekleştirilerek kişilerin haklarını koruyacak şekilde dengelenmektedir.

Kamulaştırma bedelinin tespit edilmesi kamulaştırma işlemleri için gerekli tüm şartların yerine getirilmiş olmasına rağmen taşınmaz sahibi ile idare arasında anlaşma sağlanamaz ise idare tarafından dava açılarak tahsil edilebilir.

Kamulaştırma hangi durumlarda yapılır?

Devlet hazinesinin özel mülkiyetinde yer alan taşınmaz mülkler bir kamu hizmetinin gerçekleştirilebilmesi için hizmeti yapacak olan kuruluşlara bu hizmet süresi boyunca ücretsiz olarak kullanıma açılması ile hizmet malları yani kamu malı haline gelmektedirler. Toplumun genel çıkarlarını korumak amacı ile devlet özel bir mülkü kamuya ait hale getirebilir.

Kanunlara göre kamunun ortak kullanılmasına ya da bir kamu hizmetine tahsis edilmesine ayrılan yerlere devletin hükmünde ve tasarrufunda yer alan sahipsiz yerler kamu malları olarak bilinmektedir. Bu mallar ve mülkler kamu taşınmazı olarak tanımlanmaktadır. Yasalar doğrultusunda yapılan kamulaştırma işlemleri sürecinde şu şartlara ve ilkelere dikkat edilmesi gerekir:

• İşlem, yetkili idari kuruluşlar ve kurumlar tarafından gerçekleştirilmelidir. İlgili ve yetkili idari kurumun yasalara göre kamulaştırma yetkisi bulunmalıdır.
• İşlem için bütçede yeteri kadar ödenek bulunmalıdır.
• Kamulaştırma işlemine konu olan mal özel mülkiyette olmalıdır.
• Kamulaştırma bedeli olarak ödeme peşin yapılmalıdır. Sadece kanunda belirlenmiş olan istisnai durumlarda taksitli ödeme sağlanabilmektedir.
• Kamulaştırma işlemi anayasaya ve ilgili kanun ve mevzuata göre kurallara ve yasalara uygun olarak yapılmalıdır.
• Tüm ilke ve şartlar yerine getirilmeli ve süreç hukuka uygun olarak sürdürülmelidir. Sürecin hukuka uygun ve adil olarak yürütülmesinin sağlanması bireylerin kamulaştırma işlemleri nedeni ile yaşayabilecekleri olası bazı hak kayıplarının ortadan kaldırılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Bıçakla parktakileri korkutan şüpheliye gözaltı

Tokat’ta jandarma uyuşturucu ticaretine geçit vermedi