Günün sona erdiği, güneşin battığı bu özel vakitte kılınan akşam namazı, Müslümanlar için manevi bir dinlenme ve huzur anıdır. Gündelik telaşların ardından, Allah’a yönelmenin en anlamlı yollarından biri olan bu namaz hem kadınlar hem de erkekler için önemli bir ibadettir. Akşam namazı rekat sayısı ve kılınış biçimiyle diğer vakit namazlarından ayrılırken, kadın ve erkekler arasında da bazı uygulama farkları bulunur. Bu farklılıklar hem beden yapısına hem de dini ölçülere göre şekillenmiş ve ibadetin en doğru biçimde yerine getirilmesini amaçlamıştır.
Namaz, İslamiyet'te farz olan 5 ibadetten biridir. Günde 5 vakitten oluşan farz namazlardan biri de akşam namazıdır. Akşam ezanı ile yatsı ezanı arasındaki vakitte kılınır. Kur'an-ı Kerim’de açık bir şekilde vakitleri belirtilmiş olan namazlardan biri olan akşam namazı, 3 rekat farz, 2 rekat sünnet olmak üzere toplam 5 rekattan oluşur. Akşam namazı, İslam’da düzenli ibadet alışkanlığının bir parçası olarak günlük hayatın manevi yönünü besler.
Akşam namazı vakti her şehirde farklıdır. Namaz vakitleri güneşin hareketine göre belirlenir ve her gün farklı olabilir. Namaz vaktine dikkat edilerek namaz kılınması gerekir.
Akşam namazı Diyanet İşleri Başkanlığı ve diğer güvenilir kaynakların da belirttiği üzere 5 rekattan oluşur. 3 rekat farz ve sonrasında kılınması gereken 2 rekat sünnet vardır. Diğer vakit namazlarından farklı olarak ilk başta farz kısmı kılınır. Bu kısım erkekler için camide kılınması tavsiye edilir. Farzın ardından 2 rekat sünnet namaz kılınır. Bu kısım, farzdan sonra hemen peş peşe kılınır. Bu sünnet rekatları, Allah’a olan bağlılığın ve Peygamber Efendimiz'in (s.a.v.) izinden gitmenin bir göstergesi olarak kabul edilir. Müslümanlar için bu sünnetin düzenli olarak kılınması tavsiye edilmiştir. Bu sünneti terk etmeden her gün kılmak gerekir.
Akşam namazı 3 rekat farz ve 2 rekat olarak kılınan bir namazdır. Akşam ezanı okunduktan sonra vakit girer ve yatsı vaktinden önce namazın kılınması gerekir. Namaza başlamadan önce abdest almak farzdır. Abdest alındıktan sonra temiz kıyafetlerle Allah’ın huzuruna çıkılmalıdır. Kadınlar ve erkekler için tesettür kurallarına uyularak, kıbleye yönelip niyet edilmelidir. Niyet ederken kişi içinden “Niyet ettim Allah rızası için akşam namazının farzını kılmaya” demelidir. Sonrasında iftitah tekbiri ile eller göğüste bağlanarak ilk rekat kılınmaya başlanır.
İlk olarak Sübhaneke, sonrasında Fatiha ve kısa sure okunarak secdeye gidilir, ikinci rekatta yine Fatiha ve ardından bir sure okunur, rükû ve secdeler yapılır. Ancak bu rekatın sonunda birinci oturuş yapılır ve Ettehiyyatü duası okunur. Sonrasında üçüncü rekata kalkılır. Üçüncü rekatta yalnızca Fatiha suresi okunur, ardından rükû ve secdeler yapılır. Son oturuşa geçildiğinde Ettehiyyatü, Allahümme Salli, Allahümme Barik ve Rabbena duaları okunarak selam verilir. Böylece 3 rekat farz tamamlanır.
Farz namazı kılındıktan sonra sünnet için tekrar niyet edilir. “Niyet ettim Allah rızası için akşam namazının sünnetini kılmaya” denerek namaza başlanır. Her iki rekatta da Fatiha ve ardından bir sure okunur, rükû ve secdeler yapılır. İkinci rekatın sonunda oturularak Ettehiyyatü, Allahümme Salli, Allahümme Barik ve Rabbena duaları okunur ve selam verilir. Böylece akşam namazı tamamlanmış olur. Namaz sırasında huşu içinde olmak, okunan dualara dikkat etmek ve namazın manevi yönüne yoğunlaşmak ibadetin ruhunu güçlendirir.
Kadınlar için akşam namazı kılınışı temel olarak erkeklerle aynı olsa da dikkat edilmesi gereken farklılıkları barındırır. Kadınlar da akşam namazını 3 rekat farz ve 2 rekat sünnet olarak kılar. Namazda okunacak dualar ve sıralamalar da aynı şekildedir. Fakat namaz sırasında giyilen kıyafetler yani tesettür, erkeklerle kadınların namaz kılarkenki en büyük farklarından biridir. Namaz sırasında vücut hatlarını belli etmeyen, örtü kurallarına uyan kıyafetler tercih edilmelidir. Baş, boyun, kollar ve ayak bilekleri kapalı olmalıdır.
Kadınlar namaz kılarken rükû ve secdede daha farklı duruş yaparlar. Secdede dirsekler yere yakındır. Rükûda bel ve baş düz olur ve kollar gövdeye yakındır. Kıyam sırasında sağ el sol elin üzerinde göğüs hizasında tutulur. Niyet sırasında da eller kulağa götürülmez ve daha kapalı bir duruş sergilenir.
Erkekler için akşam namazı kılınışı arasındaki farklar da belirtilmiştir. Bunlardan en başı, erkeklerin namazları mümkünse cemaat şeklinde camide kılmasıdır. Başka bir fark da giyimdir. Erkeklerin namazda giyimi avret bölgesi olan göbekle diz kapağını örtmesiyle olur. Kadınlardaki gibi baştan aşağı kapanmaya gerek yoktur.
Erkeklerin akşam namazında duruş ve hareketlerinde de farklılıklar vardır. Niyet ederken eller kulak hizasında tutulur. Ayaktayken sağ ol, sol bileğe bağlanarak sureler okunur. Rükûda ise, bel düz olarak eğilir ve kollar dizlere dik şekilde koyulur. Bu pozisyonda sırt düzdür. Secde esnasında erkekler dirseklerini yanlardan açık tutar, dizlerini aralık bırakır, vücut yere yayılmaz. Oturuşlarda da erkekler sol ayağını yere yatırıp sağ ayağını dikerken, kadınlar her iki ayağını sağ tarafa çıkararak oturur.
Erkeklerin camide cemaatle namaz kılması tavsiye edilir ve fazileti büyüktür. Kadınlar için cemaatle namaz sevabı olmakla birlikte, evde kılmaları daha faziletli kabul edilir. Bu nedenle erkekler cemaatle kıldıklarında imama uyarlar, kadınlar ise genellikle ferdi olarak namaz kılar. Bu farklılıklar, erkek ve kadının fiziki yapıları ve İslam’daki mahremiyet prensipleri dikkate alınarak belirlenmiştir. Her iki cins için de namaz Allah’a yönelişin en özel halidir. Fakat duruş ve örtünme gibi bazı ayrıntılar, fıtri yapıya göre şekillenmiştir.