Geçmişten günümüze yaşanan teknolojik gelişmeler insan yaşamını her açıdan dönüştürmüştür. Bu dönüşümün en dikkat çekici örneklerinden biri de otonom sistemlerdir. Otonom sistemler yapay zekâ teknolojisinden yararlanarak kendi kararlarını alabilen, çevresel verileri analiz edip uygun tepkiler verebilen akıllı mekanizmalardır. Denizcilik alanında kullanılan autonomous ship yani otonom gemiler ise bu teknolojinin en dikkat çekici uygulamalarından biri olarak öne çıkar.
Otonom gemiler insan müdahalesine gerek kalmadan kendi kararlarını alabilen, çevresel verileri analiz ederek uygun eylemler gerçekleştirebilen akıllı deniz araçlarıdır. Bu sistemler sensörler, radarlar, GPS, uydu bağlantıları, kameralar ve yapay zekâ algoritmaları aracılığıyla çevrelerini algılar. Bu alanda kullanılan teknoloji maritime ai yani denizcilik yapay zekası olarak adlandırılır.
Bu gemiler elde ettikleri verileri işleyerek rota planlaması yapar, engellerden kaçınır ve en verimli seyir stratejisini belirler. Bazı otonom gemiler tamamen insansız olarak çalışabilirken bazıları uzaktan kontrol edilebilir haldedir. Geleneksel deniz taşımacılığı uzun yıllardır yüksek maliyetler, insan hataları, çevresel kirlilik ve güvenlik sorunları gibi zorluklarla karşı karşıyadır. Bu noktada otonom gemiler ise sektöre verimlilik, güvenlik ve sürdürülebilirlik açısından yenilik getirmektedir.
Örneğin deniz kazalarının yaklaşık %75’inin insan hatasından kaynaklandığı bilinmektedir. Otonom sistemler sensörler ve yapay zekâ sayesinde çevresel faktörleri sürekli olarak analiz ettiğinden kazaları önleyici kararlar alabilir. Bununla beraber gelişmiş enerji yönetimi sistemlerine sahip olması sayesinde karbon salınımı azaltılır. Bu durum hem çevre hem de maliyet açısından büyük avantaj sağlar.
Otonom sistemlerin yaygınlaşmasıyla deniz taşımacılığında köklü bir değişim yaşanacağı tahmin edilmektedir. Bu değişim ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarıyla da hissedilecektir. Otonom gemilerin deniz taşımacılığına etkisi aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Otonom gemiler sayesinde gemi üzerindeki mürettebat sayısı azalacaktır. Deniz üzerindeki operasyonlar uzaktan izleme merkezleri üzerinden yürütülecektir. Bu durum insan kaynaklı hataları minimize ederken operasyonel maliyetleri de düşürecektir.
Yapay zekâ tabanlı sistemler denizdeki hareketleri izleyip analiz edebilir. Çatışma önleme sistemleri sayesinde diğer gemilerle çarpışma riski büyük ölçüde ortadan kalkar. Bununla beraber geminin motor arızası, yakıt kaçağı ya da rota sapması gibi durumlarını da önceden algılayarak erken uyarı sistemlerini devreye sokar.
Otonom taşımacılık insan gücüne olan bağımlılığı azaltarak işletme maliyetlerini düşürür. Bununla beraber daha az yakıt kullanımı ve bakım maliyetlerinde azalma gibi faktörler ticaret maliyetlerini de doğrudan etkileyebilir.
Her teknolojik devrimde olduğu gibi bu dönüşüm de yeni beceriler gerektirecektir. Denizcilik eğitimi artık navigasyon bilgisiyle sınırlı kalmayabilir. Yeni denizcilik eğitimleri yapay zekâ yönetimi, veri analizi, siber güvenlik gibi alanları da kapsayacaktır.