Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) nedir?

Duygusal ve fiziksel olmak üzere iki farklı türü bulunan travmalar, çocuklukta ya da daha sonraki dönemlerde yaşanabilmektedir. Hem fiziksel hem de ruhsal etkileri görülebilen travmalar psikolojikse kişilerin duygusal bir acı yaşaması durumu söz konusu olabilmektedir. Bu durum da psikolojik çeşitli hastalıkların ortaya çıkmasına yol açabilmektedir. Farklı türleri ve kişiden kişiye değişebilen belirtileri bulunan travma sadece yaşanırken değil sonraki sürecinde de takip edilmesi gereken ciddi bir durumdur.

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) nedir?

TSSB, travma sonrası stres bozukluğu ifadesinin baş harflerinden meydana gelen bir kısaltmadır. Kişilerin psikolojik ve fiziksel varlıklarını saran travmalar sonrasında yaşanan travmatik durumun ya da olayın hemen ardından görülebilen bir durumdur. Şiddetli belirtilerin iyileştirilebilmesinde psikoterapiden ilaç tedavilerine çeşitli yöntemler uygulanabilmektedir. Ancak kesin tanı konmadan önce durumun kaynağına inilmeli ve travmanın kaynağının doğru tespit edilmesi gerekmektedir.

Travma sonrası stres bozukluğu bazı insanların travmatik bir durum ya da olay yaşandıktan sonra gelişen bir sağlık problemi olarak tanımlanmaktadır. Kendini çeşitli belirtiler ile birlikte gösteren bu durumun belirtileri de kişiden kişiye farklı olabilir. En yaygın ve genel olarak ortak kabul edilen TSSB belirtileri dört farklı alt başlığa ayrılarak sınıflandırılmıştır. Bu başlıklar şunlardır:

• Aşırı uyarılma
• Yeniden yaşama (hatırlama)
• Kaçınma
• Duygusal ve fiziksel tepkilerde değişiklik görülmesi

Her bir başlığın belirtileri de farklılık göstermektedir. Buna göre:

Aşırı uyarılma belirtileri:

• Kolay korkma
• Bir tehlike olasılığına karşı daima tetikte durma
• Uyku problemleri
• Şiddetli suçluluk ve utanç duyma
• Çok hızlı araç kullanma, fazla alkol almak gibi kişinin kendine zarar verebileceği durumlara girmesi
• Ani öfke patlamaları, saldırgan tutum sergileme
• Çocuklarda (6 yaş ve altı) konuşamama ya da konuşmayı unutma, bir yetişkine normalden fazla bağlanma, yaşanan travmatik olayın farklı yönlerini oyun ile tekrar canlandırma gibi durumlar da görülebilir.

Hatırlama ve yeniden yaşama:

Uyku sorunları
Sürekli olarak kabuslar görme, ağlayarak ya da bağırarak uyanma
Durumlara aşırı şiddetli duygusal ve fiziksel tepkiler verme

Kaçınma:

Yaşanan travma her ne ile ilgili ise o eylemden kaçınma bunun için türlü bahaneler üretme (Örnek: Araba kazası kaynaklı bir travma söz konusuysa kişinin bir daha araba kullanmaktan kaçınması)
Olayın ya da durumun yaşandığı yerden uzak durma
Olayı hatırlatan kişi ya da kişilerden uzak durma

Fiziksel ya da duygusal tepkilerde değişiklikler yaşanması:

• Geleceğe dair umutsuz hissetme
• Yeni arkadaşlıklar kuramama
• Yakın ilişkiler kurmakta zorluk yaşama
• Daha önce keyif alınan etkinliklerde sıkılma
• Duygusal olarak uyuşuk hissetme
• Kişinin hem kendi hem de başka insanlar hakkında çok olumsuz hislere ve düşüncelere sahip olması
• İyi ve olumlu düşünceler duygular konusunda zorluk yaşama

Travma sonrası stres bozukluğu neden olur?

Her yaşta gerçekleşebilen travma sonrası stres bozukluğu durumu şu durumlara bağlı olarak gerçekleşebilir:

• Beyin strese tepki olarak hormonları ve kimyasalları düzenlemek için bu durumu yaşatabilir.
• Travma uzun süreli ya da yoğun yaşanabilir.
• Depresyon ya da anksiyete gibi ailede görülmüş olan genetik zihin sağlığı riskleri nedeniyle
• İlk müdahale ekipleri ya da askeri çalışan gibi travmatik olaylara maruz kalınmış olunabilir.