Günümüzde dijital verilerin oldukça merkezi bir role sahip olması kişisel gizlilik kavramını da bir o kadar önemli hale getirmiştir. Dolayısıyla fiziksel güvenliğin yanı sıra dijital güvenlik de bireylerin temel haklarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu noktada kişisel verilerin korunmasıyla beraber verilerin analiz edilebilmesini sağlamak arasında bir denge kurmak gerekmektedir. Bu dengeyi sağlamanın en etkili yollarından biri data anonymization yani veri anonimleştirme sürecidir.
Veri anonimleştirme kavramı işlenen veriler ile bireyler arasındaki bağlantının tamamen ortadan kaldırılması sürecidir. Basitçe anonimleştirme işlemi sonucunda elde edilen veriler belirli bir kişiyi tanımlayamaz.
Ülkemizde KVKK yani Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca anonimleştirme süreci oldukça önemlidir. Buna göre “kişisel verilerin, başka bilgilerle birleştirilse dahi hiçbir surette kimliği belirli veya belirlenebilir bir kişiyi işaret etmeyecek hâle getirilmesi” olarak tanımlanır. Bu tanım anonimleştirme verilerin silinmesi anlamına gelmez. Kısaca kimlik bağlantısının tüm olasılıklarda kopartılması anlamına geldiğini ortaya koymaktadır.
Anonimleştirmenin temel amacı kişisel veriler ile birey arasında kurulabilecek her türlü ilişkinin ortadan kaldırılmasıdır. Bu süreçte verinin yer aldığı sistemlerde uygulanan maskeleme, genelleştirme, rastgeleleştirme, türetme ya da gruplama gibi çeşitli teknikler kullanılır. Bu yöntemlerin tamamı veriyi kullanılabilir halden çıkarmaz. Verilerin kişisel tanımlayıcı niteliklerini yok etmeyi hedefler.
Anonimleştirme işlemi doğru şekilde uygulandığında elde edilen veriler artık hiçbir koşulda belirli bir kişiyi işaret etmez. Bu sayede bireylerin gizliliği korunur ve veriler araştırma, istatistiksel analiz ya da politika geliştirme gibi alanlarda kullanılabilir.
Anonimleştirmenin gizlilik açısından önemi şu şekilde açıklanabilir:
Günümüzde kurumlar kullanıcılardan topladıkları veriler sayesinde kişisel tercihleri, sağlık durumlarını ve finansal alışkanlıkları öğrenebilmektedir. Bu bilgiler kötü niyetli kişiler tarafından erişildiğinde ciddi gizlilik ihlallerine yol açabilir. Anonimleştirme sayesinde kişisel veriler kimliği belirlenemeyecek biçimde dönüştürülür.
Anonimleştirmenin en büyük avantajlarından biri gizliliği korurken verinin bilimsel, teknolojik ve ticari amaçlarla kullanılabilirliğini sürdürmesidir. Anonim hale getirilen veriler bireyleri tanımlamadan analiz yapılmasına olanak tanır. Bu sayede yapay zeka modelleri eğitilebilir ve sağlık araştırmaları yürütülebilir.
Kullanıcılar verilerinin etik kurallar çerçevesinde işlendiğini ve anonimleştirildiğini bildiklerinde dijital platformlara ve kamu kurumlarına daha fazla güven duyar.
Kurumlar saldırıya uğradıklarında ellerinde bulundurdukları kişisel veriler kötü niyetli kişilerce ele geçirilebilir. Fakat verilerin anonimleştirilmesi sayesinde bir kişiyi tanımlayamaz hale getirir. Bu da bir veri ihlali durumunda bile kişisel gizlilik korunur.