Sosyal yaşamda yeni biriyle tanışıldığında çoğu zaman o kişiye dair birçok ayrıntı akılda tutulabilir. Örneğin; giydiği kıyafet, konuşma tarzı hatta o anki ortamın havası bile hatırlanabilir. İş isimleri hatırlamaya geldiğinde ise durum bambaşka bir hâl alır. Bir kişinin yüzü gözün önüne gelir ama ismi bir türlü gelmez. Bu da genellikle kişileri oldukça mahcup eden durumlara yol açar. İsim hafızası güçlü olmayan kişiler bunun nedenini çok merak eder. Bazı insanlar "İsimleri kolay hatırlarken bazıları neden hatırlayamaz?" sorusunun yanıtı arar.
Bazı insanlar isimleri çok kolay hatırlarken bazılarının aynı başarıyı gösterememesi aslında sanıldığında daha doğal bir durum olarak açıklanır. Günlük hayatta karşılaşılan yüzleri tanımakta birçok insan herhangi bir sıkıntı yaşamaz.
Kalabalık bir ortamda bile daha önce görülen herhangi birinin yüzü çok kolay bir şekilde hatırlanabilir. Hatta yıllardır görülmeyen bir kişinin yüzü bile tanıdık gelir. Bunun nedeni beynin yüz tanımaya özel olarak ayrılan gelişmiş bir mekanizmaya sahip olmasıdır. Nörologlar bu durumu “zor bir işin kolaymış gibi görünmesi” şeklinde açıklar. Çünkü yüz tanıma yetisi düşünüldüğünden daha karmaşık olsa da beyin bu işlemi neredeyse otomatik hale getirmiştir.
Beynimizde yüz hafızası için sorumlu olan Fusiform Face Area adı verilen özel bir bölüm bulunur. Temporal lobun içlerinde kulakların arkasına denk gelen bölgede yer alan bu yapı yüz algılama konusunda uzmanlaşmıştır. Bu bölge herhangi bir hasar almadığı sürece bir kişi sadece bir kez görülse bile yüzü hatırlanabilir. Bundan dolayı o kişi tekrar görüldüğün yüzü hatırlanabilir ama ismi bir türlü canlanmaz.
Beynin isimleri hatırlaması daha zor bir işlem olarak açıklanır. Bunun en temel nedeni isimlerin beyin tarafından soyut bir bilgi olarak algılanmasıdır. Yüz bilgisi daha somuttur. Yüz şekilleri, ifadeleri ve çizgileri vardır. Beyin bu görsel bilgileri birbirleriyle ilişkilendirerek hafızaya işler. Bu açıdan düşünülürse isimler herhangi bir görsel öğe taşımaz. Kişilerin “Ali”, “Ayşe” ya da “Mustafa” gibi isimleri kendileri ve yüzleri kadar güçlü bir çağrışım oluşturmaz. Bundan dolayı isimler beynin hafıza bölümünde yüzler kadar sağlam bir yer edinemez.
Başka bir açıdan bakıldığında tanışma anları genellikle dikkatin dağınık olduğu bir zamanlardır. Kişi yeni bir ortama girdiğinde etrafı inceliyor olabilir. Bundan dolayı kendini tanıtmanın ve insanları tanımanın yarattığı stresle uğraşıyor olabilir. Bu zihinsel yükle beyin karşıdaki kişinin adını duyduğu anda o isme tam olarak odaklanamayabilir. İsimler zaten soyut bilgiler olduğu için yeterli bir dikkatle kaydedilmediklerinde hafızada yer edinmesi daha zor hale gelir.
Buna ek olarak beyin bilgiyi bağlam içerisinde hatırlamaya daha yatkındır. Örneğin bir kişinin yüzü, konuşma tarzı, kıyafeti ve bulunduğu ortam bir bütün olarak hafızada birleşir. İsim ise bu bütünün bir parçası değildir. Hafızaya ek bir öğe olarak kaydedilmesi gerekir.
İsim kişiyle kurulan zihinsel bağlantılarla yeterince ilişkilendirildiği takdirde sonraki zamanlarda hatırlanması daha zor olur. Bu da bir insanın isimleri kolay hatırlayamaması aslında hafıza zayıflığını göstermez. İsim hatırlama yetisi daha çok beynin bilgiyi işleme biçimiyle ve dikkat seviyesiyle ilişkilendirilir.
Bütün bu unsurlar bir araya geldiğinde isimlerin hatırlanamaması doğal bir durum olarak açıklanabilir.
markasıdır.
Haber Gönder
