Günümüzde teknoloji bağımlılığı, oldukça ciddi sorunlardan biri haline geldi. Bu durumun insanların psikolojisini de olumsuz etkilediği görülmektedir. Son yıllarda hızla yaygınlaşan anksiyete rahatsızlığının da sosyal medya bağımlılığı gibi aşırı bağlılıkların önemli bir payı olduğu düşünülmektedir. Modern yaşamın insanlara dayattığı sürekli olarak çevrimiçi olma ihtiyacı zihinsel ve duygusal sağlığı olumsuz etkileyebilmektedir. Bu noktada yeni bir kavram olarak dijital detoksun nasıl yapılacağı merak edilmektedir.
Detoks kavramı vücutta stres, kötü beslenme, sigara, alkol, ilaçlar ve çevre kirliliği gibi nedenlerle biriken zararlı maddelerin arındırılmasıdır. Dijital detoks ise bireyin dijital cihazları ve interneti daha az kullanmaya çalıştığı bir süreçtir. Günümüzde akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve tabletler sürekli olarak kullanılan cihazlardır. Fakat bu durumun bazı insanlarda dijital bağımlılık yarattığı görülmektedir. Bu bağımlılığın getirdiği olumsuz etkiler arasında sosyal ilişkilerden iş performansına kadar pek çok alan yer alır.
Dijital detoks bu bağımlılığı azaltmak ve daha sağlıklı bir dijital kullanım sağlamak için atılan bilinçli süreçtir. Bu süre içerisinde bir süreliğine dijital cihazlardan uzak durulması ya da daha sağlıklı kullanım alışkanlıkları geliştirilmesi hedeflenir.
Dijital detoks uygulamalarının aile bağlarını güçlendirdiği ve sosyal açıdan daha dengeli bir ruh hali sağladığını düşünülmektedir. Bu da daha mutlu bir birey anlamına gelir. Dolayısıyla dijital detoksun depresif ruh halinden uzaklaşmak için de oldukça etkili olduğu ileri sürülür. Bu sayede günlük işler daha kolay yapılır ve rahat bir zihin yapısı sağlanır. Bilindiği üzere teknolojiyi gerektiği kadar ve doğru zamanda kullanmak herkes için daha sağlıklı bir yaklaşımdır.
Dijital detoks yapmanın birçok yolu ve yöntemi bulunur. Bu noktada önemli olan kişinin hayatına ve ihtiyaçlarına en uygun olanı bulması ve uygulamasıdır. Bazı dijital detoks önerileri şu şekildedir:
Belirli aralıklarla bütün dijital cihazlardan uzak durmak zihninizi ve bedeninizi dinlendirir. Bunun için bir gün belirleyin ve o gün boyunca telefon, tablet, bilgisayar gibi cihazları kullanmayı bırakın. Bunların yerine doğaya çıkın, kitap okuyun, el işi yapın ya da hobilerinizle ilgilenin.
Kaliteli bir uyku için yatmadan en az 1 saat önce dijital cihazlardan uzak kalınması gerektiği bilinmektedir. Bu nedenle telefonu ya da tableti bırakın. Bunun yerine kitap okuyun ya da meditasyon yaparak uykuya dalmayı kolaylaştırın.
Sosyal medya üzerinden gelen bildirimler odaklanmayı zorlaştırır. Gereksiz bildirimleri kapatın ya da sadece belli saatlerde önemli bildirimlere izin verin.
Doğada zaman geçireceğiniz bir hafta sonu planlayın. Bu süre içerisinde kamp yapabilir, bir dağ evinde kalabilir ya da sessiz bir doğa tatiline çıkabilirsiniz. Bu süre boyunca cihazlardan uzak durun ve anın tadını çıkarın.
Günlük ekran sürenizi takip edin. Bilhassa sosyal medyada geçirdiğiniz zamanı azaltmanız oldukça önemlidir. Bu noktada telefonunuzun sunduğu süre izleme özelliklerinden yararlanabilirsiniz.
Cihazların başında geçirdiğiniz zamanı daha verimli ve hoşunuza gidecek aktivitelerle değiştirin. Örneğin spor yapın, yemek pişirin, müzik dinleyin ya da sevdiklerinizle kaliteli vakit geçirin.
Bu tür yeni alışkanlıkların edinilmesi ulaşılabilir hedeflerle başlar. Günümüzde teknolojiden tamamen uzak durmak çoğumuz mümkün olmayabilir. Bu nedenle ilk olarak küçük bir adım belirleyin ve buna odaklanın. Örneğin “akşam 21.00’den sonra telefon kullanmayacağım” gibi somut ve uygulanabilir bir hedef koyulabilir. Bu davranış süreci kolaylaştırır ve daha devamlı hale getirir.