Göz kırpma sadece nemlendirme işlevine sahip bir refleks olarak görülmemelidir. Göz kırpmak gözleri ani rüzgar, parlak ışık veya göze gelen bir cisim gibi dış etkenlere karşı da korur. Örneğin, aniden gözümüze doğru yaklaşan bir hareket algıladığımızda refleks olarak göz kapaklarımız kapanır. Bu da gözü gelecek olası zararlardan korur. Bununla beraber göz kırpma esnasında göz yüzeyinde bulunan toz, kir ya da küçük yabancı parçacıklar gözyaşı sayesinde temizlenir. Göz kırpmakla ilgili merak edilen konulardan biri de iki gözün de aynı anda kırpılmasıdır.
Göz kırpma canlıların istemsiz olarak gerçekleştiği temel reflekslerden biridir. Ortalama bir insanın dakikada 10–15 kez göz kırptığı bilinmektedir. Bu refleks esnasında her iki göz kapağı da aynı anda kapanır ve açılır. Bu noktada neden gözlerimizi tek tek değil de aynı anda kırptığımız merak edilir. Bu sorunun yanıtı evrimsel biyolojiye ve nörofizyolojiye dayanmaktadır.
Gözün aynı anda kırpılması şu nedenlerden kaynaklanır:
İnsanların gözleri üç boyutlu görme yeteneğine sahip binoküler görme sistemine sahiptir. Bu sistem sayesinde her iki gözün aldığı farklı görüntülerin beyinde birleştirilmesiyle derinlik algısı oluşturur. Eğer gözler farklı zamanlarda kırpılsaydı beyinde oluşan görüntü sürekli olarak kesintiye uğrardı.
Bu durum hareketli ortamlarda görsel dengenin bozulmasına neden olur. Bununla beraber çevresel tehditlere karşı da tepki süresi uzardı. Evrimsel süreçte bu tür dezavantajlara karşı eş zamanlı göz kırpmak avantajlı hale gelmiştir.
Göz kapaklarının hareketinden orbicularis oculi kası sorumludur. Gözdeki bu kas fasiyal sinir tarafından kontrol edilir. Beynin pons bölgesinde yer alan motor çekirdekler aracılığıyla her iki göz kapağı da eş zamanlı olarak harekete geçirecek sinyaller gönderilir. Bu sinyallerin senkronize şekilde gönderilmesi enerji verimliliğini artırır ve refleks süresini kısaltır.
Refleksif göz kırpma yani ani bir ışık veya yakına gelen cisim sonucunda beyinsapı bölümünde hızlı ve simetrik şekilde başlatılır. Bu sayede oluşabilecek zarar minimum zamanda önlenir.
Her göz kırpışında görsel bilgi akışı milisaniyeler düzeyinde kesilir. Bu kesintiler esnasında beynin görsel korteksi eksik kalan bilgiyi "doldurma" mekanizması sayesinde tamamlar. Eş zamanlı kırpmayla beraber iki farklı zaman aralığında oluşacak çift kesinti yerine tek bir kesinti yaşanır. Bu durum görsel sürekliliğin korunmasına katkı sağlar. Bununla beraber algısal bütünlüğü bozmadan göz sağlığının sürdürülmesini de destekler.
Göz kırpma hareketi fizyolojik olarak açıklanabileceği gibi iletişimsel bir davranış olarak da işlev görmektedir. Bir kişiyle karşılıklı konuşma sırasında göz kırpma sıklığı ve senkronizasyonu empati ve sosyal uyumun göstergelerinden biri olarak değerlendirilir. Bu noktada her iki gözün aynı anda kırpılması iletişimin net ve anlaşılır olmasını sağlar.
Nadir görülen bir durum olsa da bazı nörolojik rahatsızlıklar göz kapaklarının asenkron kapanmasına yol açabilir. Bunlar arasında fasiyal sinir felci, kas distonileri veya beyin sapı lezyonları örnek verilebilir. Bu tür rahatsızlıklar sağlıklı bir vücudun ne kadar hassas ve senkronize çalışan bir mekanizmaya sahip olduğunu gösterir.
markasıdır.
Haber Gönder
