Telefonunu sürekli şarjda tutanlar dikkat! İşte pil ömrü gerçeği

Çoğumuz geceleri telefonu şarja takıp bırakıyor, gün içinde de yüzde oranı düştükçe kabloya sarılıyoruz. Ama aklımızda hep aynı soru var: “Acaba bu yaptıklarım pilime zarar veriyor mu?”

Özellikle sosyal medyada dolaşan "gece boyu şarjda bırakma”, “yüzde 100 dolu tutma" gibi uyarılar, kafaları hiç olmadığı kadar karıştırmış durumda. Peki bu tavsiyelerin ne kadarı hâlâ geçerli ve hangileri eski teknoloji döneminden kalma birer efsane? İşte gerçekler...

TELEFONU SÜREKLİ ŞARJDA TUTMAK PİLE ZARAR VERİR Mİ?

Modern akıllı telefonlar, pil tamamen dolduğunda güç akışını kesebilecek kadar akıllı. CNET'te yer alan habere göre, bu yüzden iPhone’unuzu ya da Android cihazınızı gece boyunca prizde bırakmanız pili mahvetmez.

Ama şunu netleştirmek lazım: Güvenli olması, en iyisi olduğu anlamına gelmiyor. Lityum iyon hücreyi sürekli %100’de tutmak, gerilim (voltaj) stresine yol açar ve şarj cihazında dururken oluşan ısı, pil ömrünün asıl sessiz düşmanıdır.

Asıl mesele ise anlık hasar değil, pilinizin zaman içinde ne kadar hızlı yaşlandığı.

PİL NEDEN VE NASIL YIPRANIR?

Pil sağlığı sadece telefonu kaç kez şarj ettiğinizle ilgili değildir. Asıl önemli olan, pilin voltajı, sıcaklığı ve bakım süreçlerini nasıl yönettiğidir. Lityum iyon piller, en hızlı şekilde %0 ve %100 gibi uç noktalarda yıpranır.

Uzun süreler boyunca neredeyse tam dolu halde kalmaları, katot ve elektrolit üzerinde ekstra voltaj stresine neden olur. Bu yüzden birçok cihaz "damlama şarj" (trickle charging) kullanır ya da %100’e geldiğinde geçici olarak şarjı duraklatıp sadece gerektiğinde tekrar tamamlar.

Yine de en büyük tehdit ısıdır. Telefonunuz prize takılıyken yoğun uygulamalar çalıştırmanız, pilin içindeki kimyasal yıpranmayı hızlandıran ısı üretir. Oyun oynarken, yayın izlerken veya sıcak bir günde şarj ederken ortaya çıkan ekstra ısı, kabloyu gece boyunca takılı bırakmaktan çok daha fazla zarar verir.

APPLE NE DİYOR?

Apple'ın iPhone'larında yıpranmayı yavaşlatmak için "İyileştirilmiş Pil Şarjı" özelliği vardır. Bu özellik günlük rutininizi öğrenir ve telefonu genelde prizden çektiğiniz zamana kadar şarjı yaklaşık %80 civarında tutarak yüksek voltajda geçirilen süreyi azaltır.

Apple ayrıca cihazların 0 ile 35 derece arasında tutulmasını ve ısı dağılımını iyileştirmek için şarj sırasında bazı kılıfların çıkarılmasını tavsiye ediyor.

SAMSUNG (VE DİĞER ANDROİD ÜRETİCİLERİ) NE YAPIYOR?

Samsung, One UI içindeki pil ve cihaz bakımı ayarlarında iPhone'lardakine benzer bir özellik sunuyor. Bu özellik açıldığında şarjı %85 ile sınırlandırarak uzun süreli şarj oturumlarında pili daha az strese sokuyor.

Google, OnePlus ve Xiaomi gibi diğer Android üreticileri de genellikle benzer isimlerle anılan, benzer seçenekler sunuyor. Bu sistemler, alışkanlıklarınıza göre güç iletimini dinamik olarak yavaşlatıyor veya şarjı sınırlandırıyor. Böylece telefonunuzu aşırı şarj olma korkusu olmadan uzun süre prizde bırakmak güvenli hale geliyor.

SÜREKLİ ŞARJIN GERÇEKTEN ZARAR VEREBİLECEĞİ DURUMLAR

Bu korumalar olsa bile bazı koşullar pil yıpranmasını hızlandırabilir. Daha önce de bahsedildiği gibi, en yaygın suçlu yüksek sıcaklık. Kısa bir süre için bile olsa, telefonunuzu doğrudan güneş altında, arabada ya da yastığın altında şarjda bırakmak sıcaklığı güvenli sınırların üzerine çıkarabilir.

Şarj sırasında ağır kullanım da (örneğin oyun oynamak ya da 4K video düzenlemek) pili daha hızlı yıpratan sıcaklık artışlarına yol açabilir. Ayrıca ucuz, sertifikasız kablo veya adaptörler, hücreleri zorlayan dengesiz akım verebilir. Piliniz zaten birkaç yıllıksa, bu tür strese doğal olarak daha hassastır.

DAHA AKILLI ŞARJ ETME YÖNTEMLERİ

Alışkanlıklarınızı kökten değiştirmenize gerek yok. Ancak aşağıdaki birkaç küçük ayar pilinizin daha yavaş yaşlanmasına yardımcı olabilir:

• Önce telefonunuzun dahili optimizasyon araçlarını açın. Bu sistemler rutininizi öğrenir ve telefonunuzun gece boyunca saatlerce %100’de beklememesi için şarj hızını ayarlar.
• Şarj olurken telefonun serin kalmasını sağlayın. Apple’a göre telefon pilleri, 16-22 derece aralığında en iyi performansı gösterir. Telefonunuz ısınmış hissediliyorsa kılıfını çıkarın veya daha iyi havalanan, gölgeli bir yere koyun. Yastığın altına atmayın, dizüstü bilgisayar gibi diğer elektroniklere çok yakın tutmayın ve ısıyı hapseden kablosuz şarj cihazlarını geceleri kullanmamaya çalışın.
• Telefonunuzun üreticisinden veya güvenilir markalardan gelen kaliteli şarj aleti ve kablolar kullanın. İnternette bulduğunuz ucuz "hızlı şarj" setleri çoğu zaman dengesiz akım verir ve uzun vadeli sorunlara yol açabilir.
• Şarj seviyesini sürekli "%100'de tutma" takıntınız olmasın. Gün içinde kısa süreli şarj etmeniz gayet normal. Lityum iyon piller aslında derin, tam devirler yerine sık ve yüzeysel şarjları tercih eder. Pilinizi her zaman %20 ile %80 arasında tutmak zorunda değilsiniz ama mümkün oldukça uç noktalardan kaçınmak en iyisi.

ÖZETLE...

Telefonunuzu gece boyunca ya da gün boyu masanızda prizde bırakmak pilinizi mahvetmez. Bu, bambaşka bir teknoloji çağından kalma bir efsane. Modern telefonlar kendilerini koruyacak kadar akıllı ve "İyileştirilmiş Pil Şarjı" gibi özellikler işin büyük kısmını zaten sizin yerinize hallediyor.

Yine de hiçbir pil sonsuza kadar dayanmaz. Kaçınılmaz olanı yavaşlatmanın en iyi yolu ise ısıyı yönetmek, kaliteli şarj aksesuarları kullanmak ve telefonunuzun yazılımının işini yapmasına izin vermek. Bugün edineceğiniz birkaç küçük alışkanlık ise telefonunuzun yıllarca güçlü kalmasına yardımcı olabilir.