Doğada kendiliğinden olan birçok olay ve durum mucize gibi görünse de aslında bilim insanları tarafından yapılan çalışmaların ve araştırmaların ardından her biri için bir bilimsel açıklama bulunmaktadır. Bazı gizemler hala çözülemese de yağmurdan sonra toprakta oluşan hoş koku bilimsel olarak açıklanan durumlardan biridir.
Şairlere, yazarlara, sanatçı ruhlu kişilere ilham veren yağmur, sadece görüntüsü ile değil bittikten sonra toprakta bıraktığı koku ile de özel bir yere sahiptir. Yağmuru izledikten sonra bitince geride bıraktığı koku da birçok insan için çok anlamlı ve özeldir. Yağan yağmurdan geriye topraksı ya da taşsı bir koku kalır. Bu koku aslında bilimsel olarak petrikor olarak isimlendirilmektedir. Kelime anlamı olarak Yunanca kökenli olan bir kelimeye dayanır ve Yunan mitolojisinde önemli bir yeri bulunmaktadır.
Yunan mitolojisine göre petrikor, taş ve kaya anlamına gelir. Mitolojideki Yunan tanrılarının damarlarından akan sıvıya petrikor kelimesine benzeyen bir kelimenin adı verilmiştir. Petrikor kelimesinin de bu kelimeden türetilerek yağmurdan sonra gelen koku anlamda kullanıldığı bilinmektedir.
Yapılan araştırmalar doğrultusunda bir yağmur damlasının gözenekli toprağa düştüğü zaman gözeneklerden yükselen havanın yüzeye giden ve aerosol üreten küçük kabarcıklar olduğu tespit edilmiştir. Bu aerosollerin topraktan bakteri ve virüsler ile birlikte koku da taşıdığı kabul edilmektedir. Daha yavaş hareket eden yağmur damlaları daha fazla miktarlarda aerosol üretirler. Petrikor bu nedenle hafif olan yağmurlardan sonra daha fazla meydana gelir.
Toprak kokusu olarak ifade edilen kokunun kaynağı toprakta yer alan ve aktinomisat adı ile bilinen bakterilerdir. Bu bakteriler toprağın nemli olduğu zamanlarda gelişerek toprak kuruduğunda sporlar üretir. Böylece de çoğalmaya başlar. Yağmur yağdığı zaman toprağın içinde yer alan bu sporlar yağmur damlalarının etkisi ile havalanmaya başlar. Yağan yağmurun ardından ortamda oluşmuş olan nemli hava da sporları taşıyarak kokunun yayılmasını sağlar.
Gerçekte yağmurun bir kokusu yoktur. O da su gibi kokusuzdur. Ama yağmur yağdıktan ve dindikten sonra alınan koku kimyasal bir tepkime sonucu meydana gelir. Basit ismi ile geosmin olarak bilinen kimyasal maddenin yağmurdan sonra alınan kokuya neden olduğu bilinmektedir. Geosmin adı verilen kimyasal madde mavi ve yeşil algler olarak da bilinen siyanobakteriler ve aktinomises sınıfından olan filamentli bakteriler ile bazı mantarlar tarafından üretilen bir tür atıktır. Bu madde canlıların normal biyolojik işlevlerinin bir yan ürünü şeklinde üretilmektedir.
Streptomises bakteriler ağırlıklı olmak üzere tüm bakteriler üremek için kullanacakları sporları üretirken yan ürün olarak geosmin de üretirler ve dışarı atarlar. Aynı zamanda bu bakteriler tüm doğal antibiyotiklerin yaklaşık %70’ini ve insanlar için çoğu zaman hayati olan ilaçlar üretmek için de kullanılabilmektedirler.
Geosmin kimyasal maddesi yağış olmadığı zamanlarda toprakta birikmektedir. Yağmur yağdığı zaman toprak ıslanıp nemlenir. Yağmur damlaları toprağa düştükçe, çarpmanın şiddeti ve damlaların oluşturduğu nem nedeniyle toprakta çökelti halinde bulunan sporlar ve ufak toz parçacıkları havaya karışır. Bu durumda aerosol etkisi de vardır. Aerosollerin içinde yer alan kimyasalların çoğunluğu burunda bulunan koku tomurcuklarını uyarır.
markasıdır.
Haber Gönder
