Danıştay nedir, görevleri nelerdir?

Adli yargı, idari yargı, anayasa yargısı, uyuşmazlık yargısı olmak üzere dört kola ayrılan yargı sistemi Türkiye’de geçerli kabul edilmiştir ve adli yargı hukuk mahkemeleri, sulh hukuk mahkemesi, asliye hukuk mahkemesi gibi mahkeme türleri ile kendi içinde sınıflandırılmıştır. Adli yargı mahkemelerinin temyiz mahkemesi ise Yargıtay olarak belirlenmiştir. Anayasa Mahkemesi; Cumhurbaşkanı'nı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı'nı, üyelerini, başsavcılarını, Cumhuriyeti Başsavcı Vekilini, Sayıştay Başkanı ve üyelerini Yüce Divan sıfatı ile yargılayabilmektedir.

Danıştay nedir?

Danıştay en kısa tanımı ile Türkiye’nin idari yargı organıdır. İdari davaların bakıldığı merci Danıştay’dır. Ek olarak yürütme organlarına yardımcı bir danışma, inceleme ve karar organı olarak da görev yapmaktadır. 9 dava dairesi, 1 idari daire olmak üzere Danıştay toplamda 10 daireden meydana gelmektedir.

İdari davalar, idari işlemlerin hukuka ve kanunlara uygun olup olmamasının denetlenmesi amacı ile açılan davalardır. Bu minvalde idari dava mahkemesi idarenin her türlü işlemine ve eylemine karşı açılan davara bakmak ile görevli olan idari yargı koluna ait olan mahkemelerden biri olarak tanımlanır.

Türkiye’deki dört yüksek yargı organından biri olan Danıştay, toplamda on daireden meydana gelir. Anayasa'da öngörülmüş olan yüksek mahkemelerden biri de Danıştay’dır. Danıştay, Anayasa'daki 155. maddeye göre yönetimin yargı yolu ile denetlenmesinde önemli ve etkin bir görev yapan yargı kuruluşudur.

Danıştay daireleri temel olan yargı işlerini yapan vergi dava daireleri ile idari dava daireleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İdari dava daireleri ile vergi dava daireleri uyuşmazlık niteliğine göre aralarında iş bölümü yaparak çalışır.

Danıştay görevleri nelerdir?

Danıştay, idari yargı alanında er alan en yüksek görevdeki idari mahkemedir ve Türkiye’nin idari yargı organıdır. İdari tüm davalara bu mercide bakılır. İstinaf ve temyiz kanun yolu incelemesi de dahil edilmek üzere idari davalara bakam sorumluluğu ve yetkisi bulunan mahkemeler idare mahkemesi, vergi mahkemesi ve bölge idare mahkemesine aittir. Çeşitli görev ve yetkileri bulunan Danıştay idari yargı alanından yer alan en yüksek görevli idari mahkemedir. Yüksek idare mahkemesi olarak da bilinen Danıştay görevleri şu şekilde sıralanabilir:

• Temel olarak Danıştay’ın görevi idare mahkemeleri ile vergi mahkemelerinde verilen kararlar ve ilk derece mahkemesi olarak Danıştay’da görülen davalar ile ilgili kararlara karşı temyiz taleplerini değerlendirerek bir karara bağlamaktır.
• Danıştay kanununca belirlenen bazı idari davaları ilk derece ve son derece mahkemesi olma yetkisi ile karara bağlar.
• Gönderilen kanun tasarılarını ve kanun tekliflerini inceleyerek değerlendirir ve bunlar hakkında görüş bildirir.
• Danıştay kanunu ile diğer kanunlarla yüksek mahkeme sıfatını kullanarak verilen görevleri yerine getirir.
• İlk derece mahkemesi olarak Danıştay, Bakanlar Kurulu kararlarına, müşterek kararnamelere, Danıştay idari dairesince ya da idari işler kurulu tarafından verilen kararlar üzerine uygulanan işlemelere ve eylemlere göre çeşitli davaları karara bağlar.
• İmar planları ile ilgili davalara bakar.
• Ülke genelinde uygulanan meslek, sanat ya da öğrenim icrasi ya da kamu hizmetine giriş amacı ile yapılan sınavlar hakkında açılan davalara bakar.
• Danışmanlık görevinde tüzük tasarılarını inceler. Kanun tasarı ve tekliflerini değerlendirir.
• Yargısal olarak temyiz merciidir. İlk derece mahkemesi ve diğer yargısal görevler olmak üzere ayrıma tabidir.