Etli yapraklı, koyu parlak yeşil renginde, sarımsı yeşil olarak da tanımlanabilen, çok sayıda çiçekli tek yıllık otsu bir bitki olarak tanımlanan ıspanak, amaranthaceae ailesindendir. Asya kıtasının güneybatı ve orta kısımlarının yerlisi olduğu bilinen ıspanak, dünya genelinde çok tüketilen ve yetiştirilen bir bitkidir. Birçok içecek ve yiyecek tarifinde de kendine bir yer bulan ıspanak, beslenme uzmanları tarafından da önerilen bir yiyecektir. Besin değeri çok yüksek olan ıspanak hem tatlılarda hem yemeklerde hem çorbalarda hem de çeşitli içeceklerde kullanılabilmektedir.
Ispanağın ilk olarak 14. yüzyılda İber yarımadası üzerinden Fransa ve İngiltere’ye yayıldığı bilinmektedir. Türkiye’de kış aylarında yetiştirilen ve tüketilebilen ıspanak, birçok vitamin ve mineral barındırması ile oldukça güçlü besin değeri olan bir yiyecek olarak kabul edilmektedir. Farklı türleri olan ıspanak 100 gramında bolca A vitamini, provitaminler, A vitamini, beta karoten, K vitamini, B2 vitamini, C vitamini, folik asit bulundurmaktadır. Ayrıca diyet lifi, B6 vitamini gibi birçok vitamin ve mineral de ıspanakta yer almaktadır.
İnsan sağlığına olan çeşitli faydaları ile bilinen ıspanak, hazırlaması da kolay bir yiyecektir. Ancak temizliği pişirilmesinden çok daha uzun sürer çünkü toprağın altından çıkması nedeni ile çok fazla toprak ve birikinti barındırır. Bu yüzden de bol su ile ve birkaç kez olacak şekilde yıkanarak temizlenmelidir. Her ne kadar birçok faydası olduğu kabul edilse de pişirmesi özellikle temizlik aşaması oldukça uzun sürmesine rağmen pişirildiği zaman küçülmesi birçok kişi için can sıkıcı olarak tanımlanmaktadır.
Bağışıklık sistemini güçlendirmesi sayesinde insanları hastalıklardan koruyabilen ıspanak, yüksek seviyelerde magnezyum da içermektedir. Bu sayede hipertansiyondan diyabete birçok hastalığa karşı da vücudu koruyucu bir görev üstlenmektedir. Genel olarak ıspanağın insan sağlığına olan faydalarından bazıları şunlardır:
Besin değerinden faydalanmak için ıspanak mevsimi olan kış aylarında tüketilmelidir. Çok iyi yıkanmalı ve mutlaka bol su ile temizlenmelidir. Ispanak ile ilgili birçok kişinin tek şikâyeti temizlenmesinin zor olması dışında o kadar sürece rağmen pişirildiği zaman çok küçülmesidir. 1 kilo ıspanaktan neredeyse 1 ya da 2 kişilik tabak çıkabilmektedir. Bunun nedeni ıspanağın pişirildiği zaman küçülmesidir.
Ispanağın pişirilince küçülmesinin nedeni yapraklarının kütlesi ile açıklanır. Bir yaprağın kütlesi çok az olur ve yalnızca lif çubukları tarafından bir şekle tutulan ince bir lif tabakasına sahiptir.
Birçok meyve ve sebze hacimli olur. Ayrıca daha uzun sürede parçalanan proteinlere ve nişastaya sahiptir. Çok fazla suya sahip olan birçok meyve ve sebze bu yüzden yeteri kadar uzun süre pişirilirse ciddi oranda küçülme yaşar. Ispanağın pişirilince küçülmesinin nedeni de budur.
Ispanağın ortasındaki damarı ve sapı diğer sebzelerden daha ince ve daha yumuşak olur. Bu yüzden de şeklini yüksek sıcaklığa belli bir süre boyunca maruz kaldığı zaman koruması mümkün olmaz. Pişirildiği zaman küçülmesinin nedeni de bu yapısı ile ilgili özellikten kaynaklanmaktadır.