Acı yiyeceklere olan düşkünlük, bazı ülkelerde adeta kültürel bir tutkuya dönüşmüş durumdadır. Bu veriler incelendiğinde ülkemizin de yeri oldukça dikkat çekicidir. Günlük ortalama 86,5 gram biber tüketimiyle Türkiye dünyada en fazla biber tüketen ülke konumunda yer almaktadır. Bu orana bakıldığında acılı mutfak kültürüyle dünya çapında şöhret kazanan Meksika’yı bile geride bıraktığı görülmektedir. Meksika’da kişi başına düşen günlük biber tüketimi 50,95 gram olarak bilinmektedir. Ülkemiz bu oranı açık ara farkla geçmiş durumdadır. Bu istatistiklere bakıldığında insanların neden acı yemekten hoşlandığı merak konusu olmaktadır.
Kırmızı acı biberin geçmişine bakıldığında binlerce yıldır insanlar tarafından kullanılan en eski baharatlardan biri olduğu görülür. M.Ö. 7000’li yıllarda Meksika’da yaşayan yerli halkın acı biberi tükettiğine dair kanıtlar bulunmuştur. Günümüzde de pek çok mutfak kültürünün vazgeçilmez bir parçası olan bu lezzet, yemeklere verdiği yakıcı tatla tanınır. Acı biberin içinde kapsaisin adlı bir madde bulunur. Bu madde biberin meyvesinde doğal olarak oluşur. Kapsaisin’in esas amacı bitkiyi böceklerden ve mantarlardan korumaktır. Bu nedenle Kapsaisin biber bitkisinin savunma mekanizmasıdır diyebiliriz.
Kapsaisin yani biber dilimize değdiğinde direkt olarak acıya duyarlı sinir hücreleriyle etkileşime girer. Aslında bir tat alıcısıyla algılanmaz. Bu nedenle acı hissiyatı tatlı veya tuzlu gibi bir tat olarak değil, daha çok bir his olarak algılanır. Bu his ise yanma ve tahriş olarak tanımlanır.
Biber yediğimiz zaman insan bedeni kapsaisini bir tehdit olarak algılar. Bu nedenle tepki olarak terleme, göz yaşarması, kalp atışında hızlanma gibi tepkiler verir. Bu acı deneyimi bazı insanlar için rahatsız edici olsa da birçok kişi için keyifli bir hale gelir.
Kapsaisin biber bitkisinin doğada kendini koruması için geliştirdiği bir savunma mekanizmasıdır. Bilhassa memeli hayvanlar biber yediğinde bu acı onları rahatsız eder. Bu sayede biber bitkisinin tohumları zarar görmeden doğada yayılabilir. Fakat memeliler arasında insanlar ve ağaç sivrifareleri bu acı tadı isteyerek deneyimler.
Bu durum, insanların acı çekmekten hoşlandığı anlamına gelmez. Bunun nedeni kapsaisinin sinir uçlarını uyararak hafif bir stres ve uyarılma tepkisi başlatmasıdır. Bu uyarılma sonucunda vücut endorfin ve dopamin gibi iyi hissettiren hormonlar salgılamaya başlar. Dolayısıyla acı yediğimizde vücut kendimizi daha iyi hissetmemiz için bazı doğal kimyasallar üretir. Bu da acı yemenin bazı insanlar için neden keyifli olduğunu açıklar.
Ağaç sivrifareleri ise durumu biraz daha farklı deneyimlerler. Bu canlıların TRPV1 reseptörlerinde doğal bir genetik fark vardır. Bu nedenle kapsaisinin acı etkisine karşı daha duyarsızdırlar. Bu yüzden onlar için biber yemek hiçbir sorun olmaz.
Her ne kadar kapsaisin yani acı biber fazla tüketildiğinde mide rahatsızlıkları ve ağrı gibi etkiler gösterebilse de zehirli bir madde değildir. Vücudun verdiği tepkilerin sebebi zararlı olmasından değil tehdit gibi algılamasından kaynaklanır.
Kapsaisin o kadar güçlü bir maddedir ki bazı biber gazlarında ve ayı spreylerinde ana madde olarak kullanılır. Hatta bu maddenin içeriğindeki kapsaisin oranının 200 kiloluk bir boz ayıyı uzaklaştıracak kadar etkili olduğu bilinir.