Neden bazı insanlar az uyusa bile dinç, bazıları uzun uyusa bile yorgun uyanır?

Tüm canlı türlerinin temel fiziksel ihtiyaçlarından biri de uykudur. Uykunun asıl amacı bedenin dinlenmesini ve kişinin enerjisinin yenilenmesini sağlayabilmektir. İnsan yaşamının önemli bir gereksinimi olan uyku hem fiziksel hem de zihinsel olarak son derece etkili ve önemli kabul edilmektedir.

Her gün tekrarlanması gereken bir süreç olan uyku geceden sabaha kadar sürmelidir. Gün içinde bazı yaş grupları ya da farklı hayat tarzlarına sahip olan kişiler şekerleme adı verilen kısa aralıklı uykular da tercih edebilirler. Ortalama olarak sağlıklı bir insanın 8 saat civarı uyuması gerekir. Gereksinim duyulan uyku saatleri farklı yaş grupları için de çeşitlilik gösterebilmektedir.

Psikoloji ve uyku arasında da yakın bir ilişki bulunmaktadır. Kişiler yeterince uyumadıkları zaman fiziksel olarak yorgun hissedebilecekleri gibi psikolojik olarak sorunlar da yaşayabilirler. Örnek olarak yeterince uyumayan kaliteli bir uyku süreci yaşamayan kişi gün içinde gergin ve sinirli olabilmektedir.

Neden bazı insanlar az uyusa bile dinç, bazıları uzun uyusa bile yorgun uyanır?

Kişilerin gece uykularının kaliteli olması kaç saat uyuduklarına ve nasıl bir ortamda yattıklarına bağlı bir durumdur. Kaliteli bir uyku için yatak odasının dekorasyonundan uykudan önce tüketilen yiyecek ve içeceklere de dikkat etmek gerekmektedir.

Her ne kadar iyi bir gece uykusu sağlıklı bir yaşam için önemli bir gereksinim olarak kabul edilse de kişilerin bünyelerine göre farklılık gösteren durumlar da gerçekleşebilmektedir. Örnek olarak bazı insanlar az uyudukları halde ertesi günü oldukça dinç geçirebilirler. Ancak bazı insanlar yeterince ve hatta uzun saatler boyunca uyusa da yorgun uyanabilir.

İnsanların bazıları sabah uyandıklarında son derece enerjik hissederken bazı kişilerin tam anlamı ile uyanmaları ve enerjilerini toplamaları daha uzun sürebilmektedir. Bu farklılıklar etkileşim halinde olan çevresel davranışsal ya da fiziksel faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir.

Farklı insanlarda farklı sabah enerjilerinin olması sirkadyen zamanlama ya da diğer adı ile içsel saat ile ilişkilendirilmektedir. Bu sistemde tercih edilen uyku zamanlaması belirlenir. Sabah erken uyanan kişiler daha erken sirkadyen faza sahipken uyanıklığa teşvik edilen sinyaller de bu kişilerde daha erken üretilir.

Bazı kişilerin sabahları gece uykularını yeterince uyumuş olsalar da yorgun hissederek uyanmaları birçok farklı nedene bağlı olarak da gerçekleşebilen bir durumdur. Sirkadyen sistem özellikleri dışında şu durumlar da kişilerin az uyusa bile dinç ya da uzun uyusa bile yorgun uyanmalarını açıklayan durumlardır:

• Su tüketimi ve beslenmeye dikkat edilmelidir. Gün içinde az su tüketmek ya da yanlış ve eksik beslenme alışkanlıkları kişilerin yorgun uyanma nedenleri olabilmektedir.
• Duygusal ve zihinsel tutumlar da gün içinde yorgun hissetmeyi etkileyen bir durumdur. Kişiler ne kadar olumlu ve neşeli olursa gün içindeki enerji seviyeleri de o kadar yüksek olabilecektir.
• Fiziksel egzersizden uzak hareketsiz bir yaşam tarzı benimsemiş olmak da kişilerin gün içindeki enerjisini etkileyebilmektedir. Temiz hava almak, yürüyüşler yapmak, doğada vakit geçirmek de kişilerin enerji seviyelerini yükseltebilmektedir.
• Alışkanlıklar ve programsız plansız bir yaşam biçimi kişilerin günlük işlerinde aksiliklere neden olabileceği için uzmanlar günlük program oluşturmayı ve bu programa göre hareket etmeyi önermektedir. İşlerin aksaması da kişililerin enerji seviyelerini düşürebilecek strese yol açabilmektedir.