Uyku bozuklukları nelerdir, nasıl tedavi edilir?

Kişilerin uykuya dalma, uykuda kalma, uyku kalitesi gibi durumlarını etkileyen tüm sorunları içine alan rahatsızlık kısaca uyku bozukluğu olarak isimlendirilmektedir. Günlük stresten hormonal dengesizliklere, çeşitli çevresel faktörlere bağlı olarak uyku sorunları yaşanabilmektedir. Mevcut uyku sorununun giderilebilmesi için öncelikli olarak sorunun kaynağının doğru olarak belirlenmesi gerekmektedir.

İnsan sağlığı için hayati bir rol oynadığı kabul edilen uyku, tıbbi bakımdan da çeşitli önemli işlevleri destekleyici özelliğe sahiptir. Uykuda vücut; hücrelerin onarılması, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, enerji depolarının yenilenmesi gibi önemli süreçleri gerçekleştirmektedir. Beyin gün içinde öğrenilen bilgileri işler ve hafızaya kaydeder, bu durumda da bilişsel işlevlerin sürdürülmesi için çok önemli kabul edilir.

Uyku bozuklukları nelerdir?

Çeşitli nedenlere bağlı olarak kişiler uyku süresini tamamlayamadan sık sık uyanabilir, uyku kalitesi düşebilir. İnsomnia ya da uykusuzluk hastalığı uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu, parasomni gibi birçok farklı türe sahiptir. Genel olarak en yaygın olan uyku bozukluğu sebepleri şu şekildedir:

• Stres, depresyon kaygı gibi çeşitli psikolojik durumlar
• Huzursuz bacak sendromu
• Aşırı alkol ya da kafein tüketmek
• Teknolojik cihazların fazla sürelerde kullanılması
• Uyku apnesi ya da horlama gibi solunum yolu sorunları
• Kullanılan çeşitli ilaçların yan etkileri
• Işık, gürültü, rahatsız yatak gibi uyku alanını olumsuz etkileyen çevresel unsurlar
• Hormon dengesizlikleri
• Tiroit sorunları

Uyku bozuklukları arasında en yaygın olanları şunlardır:

• İnsomnia (uykusuzluk hastalığı)
• Uyku apnesi
• Huzursuz bacak sendromu (RLS)
• Narkolepsi

Tüm bu uyku bozuklukları kendini genel sağlık sorunları, odaklanma problemleri, gündüz yorgunluğu gibi sorunlar ile birlikte kendini gösterebilmektedir. Uyku kalitesini düşüren, günlük hayatı zor hale getiren ve başka hastalıklara da yol açabilen uyku problemleri dikkat edilmesi ve mutlaka tedavisi için bir uzmana danışılması gereken bir durumdur.

Uyku bozuklukları nasıl tedavi edilir?

Uyku bozuklukları ve uyku hastalıkları türlerine ve nedenlerine göre belirlenen yöntemlerle tedavi edilebilmektedir. Kişilere uyku tedavisi yöntemleri uygulanmadan önce uyku sorununun ne şekilde olduğu, türü ve kaynağı doğru bir şekilde tespit edilmelidir. En yaygın uyku bozukluğu tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:

• Uyku laboratuvarında ayrıntılı olarak incelemeler ve tanı çalışmaları yapılır.
• Uykuda solunum sorunları ve horlama problemleri için BIPAP (İki seviyeli pozitif havayolu basıncı) ya da CPAP (Sürekli pozitif hava yolu basıncı) cihazları kullanılır.
• Gündüz saatlerinde aşırı uyku hali ve uykusuzluk için bireysel tedavi planları hazırlanır.
• Parasomni ve epilepsi hastalıklarının ayrıcı tanısı yapılır.
• Senkronize EEG video monitörizasyon sistemi ile epilepsi nöbetleri tespit edilir.
• Tıkayıcı uyku apne sendromu ile obezite hipoventilasyon sendromu için uygun olan basınç düzeyleri belirlenir.
• İlaç tedavisi uygulanır.
• Psikolojik destek ve bilişsel davranış terapisine başvurulur.
• Gerek görülen durumlarda yaşam tarzında değişiklik yapılması önerilir.
• Davranışsal terapi yapılır.
• Belli hasta gruplarında evde uyku çalışmaları gerçekleştirilir.

Uyku bozukluğu testi, kişilerin uyku düzenlerini ve kalitesini değerlendirebilmek için uygulanan türlü yöntemlerden oluşmaktadır. Kişilerin uykuları sırasında meydana gelen anormallikleri tespit etmek ve doğru tanı koyabilmek amacı ile kullanılmaktadır. Yapılan en yaygın testlerden bazıları şunlardır:

• Çoklu uyku latans testi
• Aktigrafi
• Epworth uykuluk ölçeği
• Pittsburgh uyku kalitesi indeksi
• Polisomnografi