Sahra Çölü gibi geniş çöl alanlarındaki tozlar rüzgarla dünyanın farklı köşelerine taşınabilir. Hava akış yönüne göre farklı bölgelere taşınan ince kum taneleri havada sarı bir renge bürünür. Türkiye de dahil olmak üzere çeşitli ülkelerde çöl tozunun etkileri görülebilir.
Çöl tozu, adından da anlaşılacağı üzere çöl bölgelerinde yerden havalanan toz parçacıklarının rüzgarla beraber başka bölgelere ulaşmasıdır. Bu ince toz taneleri farklı bölgelere ulaşarak doğal bir hava olayı meydana getirir. Sahra Çölü gibi geniş ve kuru yerlerde meydana gelen bu durum binlerce kilometre yol alarak çok uzaklara savrulabilir. Türkiye ve hatta Avrupa’nın bazı bölgelerine kadar ulaşabilir.
Çöl tozu, en çok geniş çöl alanlarının bulunduğu bölgeler ve buralara yakın yerlerde görülür. Çöl tozunun en büyük kaynaklarından biri Kuzey Afrika’daki Sahra Çölü’dür. Bu bölgeden yükselerek havaya karışan ince toz taneleri rüzgarla beraber kilometrelerce taşınabilir. Bu tozlar genellikle batıya doğru, Atlas Okyanusu’nu aşarak Güney Amerika kıyılarına kadar ulaşabilir. Doğu ve kuzeye ulaştığında ise Akdeniz ülkeleri, Orta Doğu ve Avrupa güney bölgelerine kadar gidebilir.
Çöl tozu Türkiye için de büyük etkiye sahiptir. Özellikle Güney Doğu Anadolu Bölgesi, Akdeniz Bölgesi ve Ege Bölgesi çöl tozunun etkilerini yoğun olarak yaşayan bölgelerdir. Bu bölgeler Sahra Çölü’nden gelen hava kütlesinin doğal geçiş yolları üzerinde olduğundan ilkbahar ve yaz aylarında gökyüzü sarımsı bir renk alarak çöl tozu görülebilir.
Çöl tozu sadece yerel değil, küresel ölçekte etkili olan bir hava olayıdır. Dünya genelinde atmosferdeki tozların hareketi iklim üzerinde bile etkiler oluşturabilir. Bu nedenle hem çevresel hem de sağlık açısından yakından takip edilmesi gereken bir doğa olayıdır.
Çöl tozu insan sağlığını, çevreyi ve iklimi etkiler. Bu etkiler bazen olumsuz sonuçlara yol açarken bazense doğa için faydalı rollere sahiptir. İnsan sağlığı için çöl tozu risklidir. Havada asılı olan toz parçaları solunum sorunları yaşatabilir. Çevresel etkileri arasında tozların bitkilere zarar vermesi, görüş mesafesini düşürmesi gibi noktalar yer alır.
Çöl tozu, hem sağlığa hem çevreye hem de günlük hayata zarar verebilen ciddi bir etkendir. Bu yüzden özellikle çöl tozu uyarısı yapılan günlerde korunma önlemleri almak, dış ortamda kalma süresini sınırlamak ve maskeyle solunum yollarını korumak büyük önem taşır.
Çöl tozu özellikle solunum yolu hastalıkları yaşayan kişilerde nefes darlığı, gözlerde yanma, öksürük ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Tarımda ve bitki yetişmesinde fotosentezi azaltarak verimin düşmesine yol açabilir.
Ulaşımda ve günlük yaşamda tozların bir arada havada uçuşması görüş mesafesini kısıtlar ve kazalara neden olabilir. Araçlar, binalar ve güneş panelleri üzerinde birikerek günlük yaşamı olumsuz etkiler. Yoğun çöl tozu kısa süreli iklim değişikliklerine ve hava kalitesinin düşmesine de neden olabilir.