Karaciğer insan vücudunun biyokimyasal laboratuvarı olarak kabul edilir. Bu nedenle enzimlerin dengesi bozulduğunda karaciğerin fonksiyonları da bu durumdan etkilenir. Enzim seviyelerinde meydana gelen anormallikler karaciğer hücrelerinde hasar ya da iltihap gibi sorunlara işaret edebilir. Bu noktada karaciğer enzim testleri kandaki belirli enzim düzeylerini ölçerek karaciğerin ne kadar sağlıklı çalıştığını değerlendirir. Bu kapsamda karaciğer enzim testi nedir sorusuna yanıt aranır.
Karaciğer enzim testi kan örneği üzerinden karaciğerin ürettiği ya da karaciğer hücreleri içerisinde yer alan bazı enzimlerin oranlarını ölçen bir laboratuvar analizidir. Bu test, karaciğer değerlerini inceleyerek organın işlevsel bütünlüğünü tespit etmek amacıyla yapılır.
Normal koşullarda karaciğer enzimleri hücrelerin içerisinde yer alır. Bunların çok azı kana geçer. Fakat karaciğer hücrelerinde iltihap, hasar ya da tahribat meydana gelirse bu enzimler kana karışır ve kanda normalin üzerinde seviyelere ulaşır.
Bu durumda en çok kullanılan ast alt testi karaciğerin hücresel hasar gördüğünü gösteren önemli bir biyokimyasal bulgudur denebilir.
ALT karaciğer hücrelerinde en yoğun bulunan enzimlerden biridir. Hücre zarının bütünlüğü bozulduğunda kana karışır. Yüksek ALT düzeyi genellikle karaciğer hücre hasarı, viral hepatit, ilaç toksisitesi ya da alkole bağlı karaciğer iltihabı gibi durumların göstergesidir. ALT karaciğer hasarının spesifik bir göstergesidir denebilir.
AST hem karaciğer hem de kas dokularında bulunur. AST düzeyinin yükselmesi karaciğer hasarı haricinde kas hastalıkları, kalp kası zedelenmesi ya da ağır egzersiz sonrasında da görülebilir. Bu nedenle AST/ALT oranı değerlendirilerek hasarın kaynağı daha net anlaşılır. Örneğin siroz ya da alkolik karaciğer hastalığında AST genellikle ALT’den daha yüksek çıkar.
ALP enzimi karaciğer, safra kanalları, kemik ve bağırsak dokularında yer alır.
Karaciğerden kaynaklanan ALP yüksekliği genellikle safra yollarında tıkanıklık, safra taşı ya da tümör baskısı gibi durumlarla ilişkilendirilir. Bununla beraber çocukluk çağında ve kemik büyümesi dönemlerinde doğal olarak yüksek olabilir.
GGT özellikle alkol kullanımı, ilaç toksisitesi ya da safra akışının bozulduğu durumlarda artar. ALP ile beraber değerlendirildiğinde yüksekliğin karaciğerden mi yoksa kemik kaynaklı mı olduğunu ayırt etmeye yardımcı olur.
LDH pek çok dokuda bulunan genel bir hücre hasarı göstergesidir. Karaciğer hasarının yanı sıra kalp, kas ya da akciğer hastalıklarında da yükselebilir. Bu nedenle diğer enzimlerle birlikte değerlendirilmesi gerekir.
Bu testler sayesinde karaciğer hastalıkları henüz erken dönemde tespit edilerek ciddi komplikasyonların önüne geçilebilir. Bilhassa risk altındaki kişiler açısından düzenli kontroller hayati önem taşır.