Birçok insan yemek yedikten sonra vücudunun yavaşlamaya başladığını ve hafif bir ağırlık hissinin çöktüğünü hissetmiştir. Bu hal çoğu zaman ciddi bir sağlık sorunu anlamına gelmez. Bu duruma tüketilen yiyecekler, porsiyon büyüklüğü, hızlı yemek ve diğer yaşam alışkanlıkları sebep olabilir. Örneğin, bazı besinler sindirimi yavaşlatarak ya da kan şekerini hızlıca yükseltip düşürerek uyku hissini artırabilir. Bu durum pek çok açıdan incelenebilir. Birçok insan da yemekten sonra neden uyku çöktüğünü araştırmaktadır.
Yemek sonrası oluşan uyku hali birçok insanın yaşamasına rağmen farkında olmadığı bir durum olabilir. Ağırlık çökmesi de denebilir. Bu ağırlık çökmesi hali vücudun biyolojik ve metabolik süreçlerinden kaynaklanır. Yorgunluk ve uyku isteği bilhassa öğle ve akşam yemeklerinden sonra ortaya çıkabilir. Bu durum sadece kişisel alışkanlıklarla değil aynı zamanda beslenme düzeni, hormonlar ve metabolizma ile de ilişkilidir.
Bun nedenlerin başında besinlerle alınan amino asitler yer alır. Protein açısından zengin pek çok gıda vücutta triptofan isimli bir amino asidin artışına yol açar. Triptofan serotonin ve melatonin üretiminde rol oynayan bir amino asit türüdür.
Serotonin vücudun ruh halini ve enerji seviyesini düzenleyen bir nörotransmitter olarak bilinir. Melatonin ise uyku döngüsünü kontrol eden temel hormondur. Bu yüzden özellik ile hem protein hem de karbonhidrat içeren bir yemek yendiğinde triptofanın etkisiyle serotonin ve melatonin seviyeleri yükselir. Bu durum ise kişinin kendini daha yorgun hissetmesine ve uyuma isteği duymasına neden olur. Örneğin hindi, süt ürünleri, yumurta ve fındık gibi triptofan açısından zengin gıdalar bu ağırlık hissini tetikleyenler arasında yer alır.
Yemekten sonra uyku çökmesi sadece triptofanla açıklanamaz. Buna etki eden diğer bir unsur ise kan şekeri düzeyleridir. Düzensiz beslenme ya da aşırı miktarda şeker içeren gıdaların tüketilmesi kısa süreli kan şekeri yükselmesine neden olur. Kan şekerinin kısa sürede yükselmesi de aniden düşmesine yol açar. Bu hızlı dalgalanma hali enerjinin düşmesine ve yorgunluk hissinin artmasına neden olur. Bu durum şeker hastalığı olan kişilerde çok daha fazla görülür.
Yemek sonrası uykuya sebep olan bir diğer etken ise sindirim sisteminin yoğun çalışmasıdır. Büyük porsiyonlu ağır öğünler sindirim sırasında vücuttaki enerjinin mide ve bağırsaklarda kullanılmasına yol açmaktadır. Bu durum beyin ve kaslardaki enerji seviyesinin geçici olarak düşmesine sebep olur. Bu yüzden kişiler yemek yedikten sonra zihinsel ve fiziksel açıdan yorgun hissedebilirler. Yağ oranı yüksek ve sindirimi uzun süren yemekler bu uyku halinin daha da belirgin şekilde hissedilmesini sağlar.
Düzenli alkol tüketimi de bu yorgunluğa neden olan bir faktördür. Bilindiği üzere alkol merkezi sinir sistemi üzerinde baskılayıcı bir etki göstererek rahatlama ve uyuşukluk hissi yaratır. Benzer şekilde kafein tüketiminin kesilmesi ya da azaltılması da kısa süreli enerji düşüşlerine yol açabilir.
Öte yandan çok fazla enerji gerektiren aktivitelerden sonra yemek yenmesi de vücudun dinlenme ihtiyacını artırır. Bu da doğal olarak uyku isteği oluşturmaktadır. Yemek sonrasındaki uyku isteğini azaltmak isteyen kişilerin öğünlerini daha dikkatli ayarlamaları gerekir. Bu süreçte kan şekerini kontrol etmek ve ağır yemeklerden kaçınmak ise oldukça önemlidir.