DAO (Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon) nedir, nasıl işler?

Merkeziyetsizlik, tek bir kontrol noktasına bağlı kalmadan çalışmak ve hareket etmek anlamına gelmektedir. Yönetim, teknoloji, finans gibi birçok farklı alanda kullanılabilen bu ifade gücü dağıtmayı, bireylere daha çok özgür alan sağlamayı ve sunmayı, sansürlere karşı daha dirençli yapılar meydana getirmeyi hedefleyen bir sistemdir.

DAO (Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon) nedir?

Decentralized Autonomous Organization ifadesinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma olarak DAO’nun Türkçe karşılığı Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon’dur. Bu tür merkeziyetsiz organizasyon blockchain yönetimi olarak da ifade edilir ve Türkçe dilinde blok zincir anlamına gelir. Blok zincir teknolojisi üzerine inşa edilmiş olan karar alma süreçleri ve on yönetimi üye oyları ile gerçekleştirilen merkeziyetsiz otonom organizasyon sistemi 2013 yılından bu yana uygulanabilmektedir.

İlk kez 2013 yılında kripto ekonomistleri tarafından önerilmiş olan bu sistem Erhereum’un geliştirilmesi ile birlikte uygulanabilir bir hale gelmiştir. En bilinen ilk DAO örneklerinin başında 2016 yılında kurulan ve siber saldırıya uğradıktan sonra büyük ses getiren The DAO isimli proje olmuştur. Bunun dışında Maker DAO, Aave DAO gibi başka örnekler de bulunmaktadır.

DAO’ların felsefesinin temelinde bir organizasyonu yönetebilmek için güvenli bir otoriteye ya da merkeze ihtiyaç duymamaktır. Akıllı sözleşmeler ile belirlenmiş olan kuralların uygulanması merkeziyetsiz otonom organizasyonların çalışma prensiplerini oluşturmaktadır.

DAO (Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon) nasıl işler?

Bir DAO, kurulabilmek için önce organizasyonun nasıl yönetileceğine dair olan tüm kuralların belirlenmesini bekler. Kurallar belirlendikten sonra bu kurallar blok zincire kayıt edilir. Üyeler, DAO’nun yerel tokenlerini edinir ve bu sayede organizasyona katılım sağlanır. Sahip oldukları tokenler doğrultusunda oylamalara katılım sağlanır ve böylece karar mekanizmasında rol almış olurlar. Oylama süreçleri tamamlandığı zaman alınmış olan kararlar akıllı sözleşmeler aracılığı ile otomatik olarak uygulanmaya konur. İnsan müdahalesine hiç gereksinim duyulmadan kendi kendini yönetebilen organizasyonlar da bu şekilde oluşturulmuş olur.

Blockchain ya da blok zinciri ağ sisteminin içinde yer alan bütün üyeler tarafından meydana getirilen şifreli işlemlerin kaydedildiği bir sanal defteri teknolojisidir. Farklı bloklar bir araya gelerek blok chaini oluştururlar. Şifrelenmiş tüm işlemlerin takipleri ve kontrolleri blok chain aracılığı ile sağlanır. Çeşitli avantajları bulunan DAO’lar şu avantajları sağlar:

• Tek bir yönetici yerine bir topluluk tarafından yönetilebilirler.
• Tüm işlemler blok chain’de kayıtlı olur bu da şeffaflık gerektirir çünkü herkes tarafından bu kayıtlar görüntülenebilir.
• Akıllı sözleşmeler kullanıldığı için tüm kararlar insan müdahalesine gereksinim duymadan uygulanır.
• Merkezi olmayan bir yapıya sahip olduğu için dış müdahalelere karşı dirençli olurlar.
• Her ne kadar birçok avantajı ve sağladığı çeşitli imkanlar bulunsa da DAO’ların bazı dezavantajları da şunlardır:
• Akıllı sözleşmelerin güvenlik açıklarına neden olabilmesi
• DAO’nun bir kodunda hata olursa güvenlik açığı oluşabilmesi ve siber saldırıya maruz kalabilmesi
• Oluşan güvenlik açıklarının ciddi ve büyük boyutlarda maddi kayıplara neden olabilmesi
• DAO’lar mevcut olan yasal sistemlere tam anlamı ile uyumlu olmadığı için hukuki statüleri de birçok ülke için belirsiz olarak kabul edilir. Bu durum da DAO’ların yasal sorumluluklarını ve DAO üyelerinin haklarını tanımlamaları konusunda bazı zorluklara yol açabilir.