Deniz neden bazı yerlerde daha tuzludur? Sebebi nedir?

Bilindiği üzere okyanus ve denizlerde bulunan suyun büyük bölümü tuzludur. Bu tuzluluk oranı ise her yerde aynı değildir. Bilhassa kuzeye doğru gidildikçe tuz oranı azalırken ekvatora yaklaştıkça suyun daha tuzlu olduğu bilinmektedir. Deniz suyundaki tuz farklılığının nedeni yıllardır pek çok kişinin merak ettiği bir konudur. Peki, deniz neden bazı yerlerde daha tuzludur? Sebebi nedir?

Okyanus ve deniz sularının tuzlu olması doğanın işleyişi açısından hayati bir öneme sahiptir. Bu tuzlu yapı suyun tadını ya da kimyasal yapısını değiştirmekten ibaret değildir. Tuzlu su dünyanın ekolojik dengesini koruyan temel unsurlardan biridir. Denizin tuzlu olması doğal bir arıtma sistemi gibi çalışarak kirliliği temizler. Bu sayede gezegen üzerindeki kirlilik yükü azalır. Deniz suyunun tuzlu oluşu bölgelere göre farklılık gösterebilir. Tuz oranlarının değişmesi ise merak edilen konulardan biridir.

Reklam
Reklam

Deniz neden bazı yerlerde daha tuzludur? Sebebi nedir?

Denizlerde bazı bölgelerin diğerlerine göre neden daha tuzlu olduğunu anlamak için öncelikle deniz suyunun neden tuz içerdiğini anlamak gerekir. Yeryüzündeki tuzluluğun temel kaynağı kayaçlardır. Atmosferde doğal olarak bulunan karbondioksit gazı yağmur damlalarının içerisinde çözündüğünde karbonik asit adı verilen zayıf bir asit meydana gelir. Bu da yağmur suyunun hafif asidik bir yapı kazanmasına yol açar. Asidik su zamanla yeryüzündeki kayaçları aşındırmaya başlar. Bu aşınma süreci boyunca kayaçların içinde bulunan mineraller ve elektrik yüklü iyonlar çözülerek serbest hale gelir.

Topraktan ve kayalardan çözünerek açığa çıkan iyonlar akarsular tarafından taşınarak denizlere ve okyanuslara ulaşır. Deniz suyunun içinde sodyum, klor, magnezyum, kalsiyum gibi iyonlar çözünmüş hâlde bulunur. Bu iyonların bir kısmı deniz canlıları tarafından çeşitli metabolizma süreçlerinde kullanılır. İyonların büyük bir bölümü ise deniz suyunda çözünmüş hâlde kalır. Bu iyonların zamanla birikmesi denizlerdeki tuzluluğu artırır. Dünya oluştuğundan beri geçen milyonlarca yıl bu süreç devam ettiğinden denizlerde oldukça yüksek miktarda tuz birikmiştir. Deniz suyunun tuzlu olmasının temel nedeni budur.

Reklam
Reklam

Öte yandan her denizin tuzluluk seviyesi aynı değildir. Bazı bölgelerde tuzluluk daha yüksekken bazı yerlerde daha düşüktür. Bunun en önemli nedeni ise iklim ve buharlaşma farklılıklarıdır. Bilhassa ekvator çevresindeki sıcak bölgelerde güneş ışınları daha dik açıyla geldiği için hava sıcaklığı oldukça yüksektir. Bu durum deniz yüzeyindeki suyun hızlı bir şekilde buharlaşmasına yol açmaktadır. Su buharlaşırken geride çözünmüş maddeleri yani tuzu bırakır. Bu da buharlaşmanın yoğun olduğu sıcak coğrafyalarda tuzluluğun artmasına neden olur.

Örneğin, Kızıldeniz dünyanın en tuzlu denizlerinden biri olarak bilinir. Bunun sebebi bölgenin aşırı sıcak olması ve buharlaşmanın yüksek düzeyde gerçekleşmesidir. Buna karşılık Kızıldeniz suyunun dışarıdan yeterince yenilenememesidir. Serin bölgelerde ise buharlaşma oranı düşüktür ve yağış miktarı fazladır. Yağmur ve nehirler deniz suyunu seyrelttiği için tuzluluk bazı bölgelerde daha düşük seviyelerde kalır.

Reklam
Reklam

Deniz tuzluluğunu etkileyen bir diğer önemli faktör de nehirlerin denizlere taşıdığı tatlı su miktarıdır. Büyük nehirlerle beslenen denizlerde tuzluluk oranı daha az olur. Örneğin Karadeniz’e çok sayıda büyük nehir dökülür. Bu nehirler tatlı su miktarını artırarak tuzluluğun düşük kalmasına neden olur. Akdeniz’e dökülen akarsuların sayısı ise oldukça azdır. Üstelik Akdeniz sıcak iklim kuşağına daha yakın olduğu için buharlaşma oranı oldukça yüksektir. Bu da Akdeniz’in tuzluluk oranı Karadeniz’e göre daha çok olmasının yanıtı olarak verilebilir.

Tuzluluğu belirleyen unsur coğrafi konum olarak özetlenebilir. Kapalı denizlerde suyun dışarıya akışının sınırlı olması tuzun içeride birikmesine yol açar. Rüzgâr, okyanus akıntıları ve sıcaklık farklılıkları da deniz suyunun yoğunluğunu ve tuz dağılımını etkileyen önemli faktörler arasındadır.

Reklam
Reklam
Haberin Devamı İçin Tıklayın
Anahtar Kelimeler: