İtikaf çoğunlukla camilerde Allah'a daha yakın olmak için gerçekleştirilir. Çoğunlukla Ramazan ayının son günlerinde gerçekleştirilen bir eylem olarak bilinir. İslamiyet'e göre akıl sağlığı olan ve ergenlik çağına ulaşmış her Müslüman insan itikafa girebilir. Bu kelimeyle ilk defa karşılaşan kişiler itikafın ne anlama geldiği konusunda araştırma yapmaktadır.
İtikaf diyanet kaynaklarında, dini inancı İslam olan insanların belirli bir süre boyunca camide kalarak ibadet ettiği süreç olarak geçer. Buna göre itikafta bulunmanın bazı kuralları bulunur ve kurallara uyulmaması halinde itikaf niyeti bozulur. İtikaf niyetinin bozulması durumunda ise sürece yeniden başlanması gerekir. Bu kapanmayı akıl olarak sağlıklı ve ergenlik çağına erişmiş bilinçli kişilerin yapmaları gerekir.
İtikafa niyet eden kişiler bazı temel ihtiyaç ve zorunluluklar dışında 5 vakit namaz kılarak bir camide kalırlar. Camide kalmanın temel nedeni ise Allah'a daha yakın olmak ve manevi olarak kendini ibadete adamaktır.
İtikaf yapmaya niyetlenen kişi mescit veya mescit hükmünde bulunan bir yerde kalmaya başlayarak itikâfa girmiş olur. Buradaki zamanını namaz, Kur'an tilâveti, dua, zikir ve tefekkür gibi ibadet ve taatlerle geçirir. Bununla beraber dinî bilgi ve kültürünü artıracak şekilde sohbetler ve okumalar yapar. Kişi temel ihtiyaçlarını halletmek için mescidi meşgul etmeyecek ve kirletmeyecek şekilde bazı şeyleri mescide getirebilir. Birey mescit içerisinde yer, içer ve orada dinlenir. Mescidin içerisinde giderilmesi mümkün olmayan temel ihtiyaçları için dışarı çıkmasında bir sakınca yoktur.
Fakat ihtiyacını giderdikten sonra hemen itikâf yerine yani mescide geri dönmelidir. Nafile itikâfların dışarıya çıkmakla bozulmadığı bilinir. Vacip itikâflar ise zorunlu ihtiyaçlar haricinde mescidin terk edilmesiyle bozulur. Yaygın bir görüşe göre itikafın süresi için herhangi bir sınır belirtilmemiştir. Bu açıdan bakıldığında mescidi ziyarette bulunan kişi ziyaret süresinde bile itikâfa niyet edebilir.