Velayet nedir, kimlere verilir?

Türkçe dilinde bir kelime birden fazla anlama gelebilmektedir. Bazı kelimeler farklı alanlarda da kullanılabilmekte ve bir kelimenin birçok eş anlamlı karşılığı olabilmektedir. Bu kelimelerden biri de hem hukuk literatüründe yer alan hem de günlük konuşma dilinde kullanılan velayet kelimesidir.

Velayet nedir, ne anlama gelir?

Türk Dil Kurumu sözlüklerinde, yayınlarında ve Türk Dil Kurumu’nun resmi internet sitesindeki Türkçe Sözlük bölümünde velayet kelimesi isim türünde üç farklı tanıma sahiptir. Bu tanımlar aynı zamanda bu kelimenin eş anlamlı karşılıkları olarak kabul edilmektedir. İsim türünde velayet velilik, otorite, yetke anlamlarına gelmektedir ve bu kelimeler aynı zamanda velayet kelimesinin eş anlamlı kelimeleridir.

Hukuk dilinde ise velayet, küçük yaştaki çocukların ya da istisnai olarak kısıtlı ergin çocukların bakımlarını, korunmalarını, çeşitli açılardan yetiştirilmelerini, eğitilmelerini sağlayabilmek amacı ile anne babanın çocukların kişiliklerinin ve mal varlıklarının korunması ile onların temsil edilmesi konusunda sahip olunan hak, ödev ve yetkiler olarak tanımlanmaktadır.

Velayet kimlere verilir? Kimler velayet alabilir?

Velayet, bir haktır ve çocuğun bireysel varlığına, mal varlığına ve bunların temsil edilmesine dair hakları kapsamaktadır. Çocuk velayeti velayet davası sonucunda velayet hakkı kazanan kişiye çeşitli sorumluluklar vermektedir. Bir kişinin bir çocuğun velayetini alabilmesi için bazı şartları yerine getirmiş olması gerekmektedir.

Türk Medeni Kanunu hükmüne göre anne ve baba çocuk üzerindeki velayet hakları devam ettiği sürece çocuğun mal varlığını yönetme hakkına da sahip olur. Kural olarak herhangi bir hesap ya da güvence verme zorunlulukları da yoktur. Velayet hakkına direkt olarak ya da mahkeme yolu ile sahip olan kişiler çocuğun adından gideceği okla kadar her kararı verme hakkına da sahiptirler.

Velayetin kime verileceği kanunlara göre belirlenir. Buna göre şu şartlar aranır:

• Velayeti alınan çocuğun çıkarlarını hangi tarafın daha iyi koruyabileceği saptanır.
• Çocuk 0 – 4 yaş arasındaysa ve annenin bakımına ihtiyacı varsa anneye verilir.
• Çocuk duygusal olarak hangi tarafa daha bağlı ise karar buna göre verilir.
• Çocuğun hangi tarafta daha sağlıklı ve düzenli yaşam koşullarına sahip olacağına göre karar çıkar.
• Hangi tarafta çocuk kardeşlerinden ayrılmayacak ve onlarla daha yakın ilişkiler içinde olacaksa mahkeme buna göre bir karar verir.

Çocukların velayetlerinin kime verileceği konusunda çocuğun da fikri sorulabilir. Çünkü çocuğun kiminle kalmak istediğine de önem verilir. Mahkemede eğer çocuğun yaşı uygunsa hakim çocuğa kimin yanında daha mutlu olacağını sorar ve alınan yanıta göre bir karar alınır.