Mate bitkisi, çoban püskülü ailesinden gelen bir bitki türüdür. Tanen ve kafein içeren, yeşil renklerde, uyarıcı ve çaydan daha az acı tadı olan bir bitkidir. Paraguay çayı adı ile de bilinmektedir. "Yerba mate" diye de bilinir. Yerba "bitki", mate ise "kap" anlamlarına gelmektedir.
Mate bitkisinden yapılan mate çayı, bu bitkinin yapraklarının özel teknikler kullanılarak kurutulmasının ardından çeşitli işlemlerden geçmesinden sonra elde edilen bir çay türüdür. Bu bitkinin çayı Brazil Çayı, Yerba Mate, Paraguay Çayı gibi isimler ile de bilinir. Türkiye’de mate çayı olarak anılır.
Son yılların gözde içeceklerinden bir haline gelen mate çayının özellikleri nedeniyle insan sağlığına birçok faydası olduğu kabul edilmektedir. Türkiye’de Kuzey Anadolu’da, Maçka, Trabzon bölgelerinde de yetiştiği bilinmektedir.
Birçok faydası olduğu ve insanın genel sağlığına yararları dokunduğu bilinen mate çayının bu faydaları içeriğinde yer alan bileşenlerinden kaynaklanmaktadır. İçeriğinde bol miktarda A, E, C, B1, B2, B3, B5 vitaminleri ile klorofil, 15 civarı protein yapı taşı, selenyum, potasyum, demir, kalsiyum, fosfor, manganez bulunmaktadır. Her bir bileşeni birçok fayda içermektedir ve iyi geldiği çeşitli durumlar vardır.
Mate çayının yararları şunlardır:
Mate çayı zararları ve yan etkileri de bulunabilir. Özellikle yaşlı insanların, çocukların, hamile kadınların, emziren annelerin, kronik hastalıkları bulunan kişilerin, bir hastalığın tedavi sürecinde olan kişilerin dikkat etmesi ve mümkünse tüketmemesi gerekir. Yine de doktor kontrolünde tüketilebilen mate çayı mutlaka doktora danışılarak kullanılmalıdır. Olası yan etkilerin başında ağrılar, kalpte çarpıntı, mide bulantısı, ishal, kusma, yüksek tansiyon gibi durumlar görülebilir.
Hiçbir yiyeceğin ya da içeceğin olmadığı gibi mate çayının da zayıflatıcı etkisi yoktur. Ancak zayıflamak isteyen kişilerin diyetlerini destekleyici bazı özellikleri vardır. Öncelikle açlık ve susuzluk ihtiyacını, hissini yok ettiği için ve uzun süre tokluk hissi verdiği için diyetleri destekleyicidir. Obezite sorunu olan kişileri, mevcut formlarını korumak isteyenleri bu özellikleri ile destekleyen mate çayı birçok diyet programında da yer almaktadır.
Hazırlanması da son derece kolay ve pratik olan mate çayı hazırlamak için biraz kurutulmuş mate bitkisi yaprağı ve 1 fincan kaynar su yeterli olacaktır. Şu adımlar takip edilerek mate çayı birkaç dakika içinde hazırlanabilir: