Her sigara içenin mutlaka nikotin bağımlısı olması gerekmez. Bağımlılık içilen sigara sayısına ve uyandıktan ne kadar süre sonra sigara içildiğine ve ne kadar süre sigara içilmeden durulabildiğine göre değerlendirilir.
Günde bir paketten fazla sigara içenlerin… nikotin miktarı yüksek sigaraları tercih edenlerin… sabah uyandıktan hemen sonra sigara yakanların… sigaralarının çoğunu öğleye kadar içenlerin… gece uykudan uyandığında sigara içmeden tekrar uyuyamayanların… sigara içmediği zamanlar yoksunluk belirtileri ortaya çıkanların… sigaranın hastalıklarını ciddi şekilde etkilediğini ve hatta ölümlerine sebep olacağını bildikleri halde sigara içmeye devam edenlerin… nikotin bağımlısı olma ihtimalleri oldukça yüksek demektir.
Nikotin bağımlılığını gösteren bir test var mıdır?
Nikotin bağımlılığını ve bunun derecesini belirlemek için ‘Fagerström Testi’ nden yararlanılabilir. Bu testte altı soru sorulur ve verilen cevaplara göre puan verilir:
Günde kaç sigara içiyorsunuz? En fazla 10 tane: 0 puan--- 11-20 tane: 1 puan--- 21-30 tane: 2 puan--- 31 ve fazla: 3 puan
Uyandıktan kaç dakika sonra ilk sigaranızı yakarsınız? 5 dakika sonra: 3 puan--- 6-30 dakika sonra 2 puan--- 31-60 dakika sonra: 1 puan--- 60 dakikadan sonra: 0 puan.
Sigara içmenin yasak olduğu ortamlarda zorlanıyor musunuz? Evet: 1 puan Hayır: 0 puan
Vazgeçemeyeceğiniz sigara hangisidir? Günün ilk sigarası: 1 puan Herhangi bir sigara: 0 puan
Sabahları mı daha çok sigara içiyorsunuz? Evet: 1 puan hayır: 0puan.
Gününüzün büyük bir bölümünü yatarak geçirmenizi gerektirecek bir hastalığınız olsa gene sigara içer misiniz? Evet: 1 puan Hayır: 0 puan.
Bu sorulara verilen cevaplara göre toplam puanları 6 ve üzerinde olanlar ileri derecede nikotin bağımlısı olarak kabul edilir.
Fagerström Testi’ nin iki soruya indirilerek basitleştirilmiş bir şekli de vardır. Bu testte kişiye günde kaç sigara içtiği ve ilk sigarasını kalktıktan ne kadar süre sonra yaktığı sorulur. Günde 15 veya daha fazla sigara içenler ve ilk sigaralarını uyandıktan sonra yarım saat içinde içenlerde nikotin bağımlılığının kuvvetli olduğuna karar verilir.
Nikotinin vücuttaki etkileri nelerdir?
Akciğerlerden emilen nikotin kısa zamanda kana karışarak on saniye içinde beyne kadar ulaşır. Ağız ve burun mukozasından ve deriden de emilim mümkündür.
Nikotinin hem uyarıcı hem sakinleştirici etkileri vardır. Böbrek üstü bezlerinin uyarılmasıyla adrenalin salgılanır ve bunun etkisiyle de kan basıncı ve kan şekeri yükselir, kalp ve solunum hızlanır. Beyindeki dopamin artışına bağlı olarak da rahatlık ve gevşeme hissedilir. Kan damarlarının büzüşmesine bağlı olarak eller ve ayaklar soğur.
Bunlara zıt olarak nikotinin dozu ve sigara içen kişinin sinir sisteminin uyanıklık durumuna göre sakinleştirici bir etki de ortaya çıkabilir.
Nikotin yüksek miktarlarda alındığında zehirleyici olabilir. Sigaraya yeni başlayanlarda ilk zamanlar öksürük, boğaz ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma, karın ağrısı ve baş ağrısı… gibi şikayetler görülür.
Nikotin plasentadan geçerek rahim içindeki sıvıda ve yeni doğan bebeğin kordon kanında bile bulunur. Anne sütüne de geçer.
Belirli bir süre sigara içildikten sonra nikotine karşı tolerans gelişir. Bu, sigara içen kişinin ilk başlarda hissettiği uyarıcı etkileri elde etmek için daha fazla nikotin almasını yani daha fazla sigara içmesini gerektirir. Bu şekilde belirli bir nikotin seviyesine erişinceye kadar içilen sigara adedi artırılır ve bu seviyeyi korumak için de hep bu miktarda sigara içilmeye devam edilir.
Nikotin vücudumuzda kısa zamanda metabolize olur ve birkaç saat içinde de atılır. Bundan dolayı bir kısım tolerans gece boyunca kaybolduğundan, tiryakiler sabah ilk içilen sigaranın en etkili ve ‘en iyi sigara’ olduğunu söylerler. Gün ilerledikçe akut tolerans geliştiğinden sonraki sigaralar daha etkisiz bulunur.
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi
ahmetrasimk@mynet.com
markasıdır.
Haber Gönder
